Kolombiya’nın FARC’tan sonra gelen
ikinci büyük silahlı örgütü ELN ile hükümet arasında barış görüşmeleri resmi
olarak başlatıldı.
Kolombiya hükümetinin FARC’la dört yıl
boyunca sürdürdüğü barış görüşmeleri, geçtiğimiz aylarda barış anlaşmasının
imzalanması ve barışa geçiş süreci olarak tamamlanırken hükümet ELN ile de
görüşmeleri başlatma kararı aldı.
Geçtiğimiz Cuma günü ELN ile Kolombiya
hükümeti temsilcileri Ekvador’un Quito kentinde taraflar arasında uzlaşmaya
varılacak altı maddelik bir anlaşmanın ilk evresi için bir araya geldi.
KOLOMBİYA HÜKÜMETİ İLE İKİ SİYASİ GRUP
ARASINDAKİ SÜREÇLER FARKLI GELİŞTİ
ELN heyeti ise toplantı öncesinde
“Hükümetle olan görüşmeler hakkında olumlu haberler paylaşmayı umuyoruz,”
açıklamasında bulundu. Nitekim ELN, barış yolunda görüşmelere açık olduğunu ve
belirli koşulların sağlanmasını talep etmesine rağmen, Kolombiya hükümeti
geçtiğimiz yıl FARC’la sergilediği tavrı ELN için sergilemedi.
Geçtiğimiz yıl, 27 Ekim tarihinde ELN
ile hükümet arasında başlatılması planlanan barış görüşmeleri, Kolombiya
Başkanı Santos’un ani kararıyla iptal edilirken hükümetin gruplara yaklaşımındaki
farklılıklar solu bölmeye yönelik bir hamle olarak yorumlandı. Hükümet FARC’la
yürüttüğü barış sürecinde bir taraftan FARC’ı taviz vermeye zorlayan hamleler
yaparken bir taraftan da ‘olumlu’ bir tavır sergiledi. Ne var ki, FARC ile
ateşkesin sürdüğü sırada ELN’ye Kolombiya güçleri tarafından operasyonlar
sürdürülüyordu.
27 Ekim’de toplantının iptal edilmesine
yönelik, ELN’nin rehin tuttuğu Kolombiya kongre üyesi Odin Sanchez’in serbest
bırakılmaması gerekçe gösterilirken ELN ise hükümetin elinde tutsak olan iki
üyesinin de buna karşılık serbest bırakılması gerektiğini ve görüşmeler
başladığı zaman ancak rehin Sanchez’in serbest bırakılacağını açıklamıştı.
HÜKÜMET VE URİBE CEPHESİ FARC’I TAVİZ
VERMEYE ZORLADI
FARC ile yürütülen süreçten farklı bir süreç
yürütmek gerektiğini ifade eden ELN’nin çekimser ve katı tavrı karşısında
hükümet de geri adım atmadı. Ancak hükümet ile FARC geçtiğimiz yılın Ağustos
ayında -dört yıldır devam etmekte olan- barış görüşmelerini nihayete erdirdi.
Ne var ki, ilk baştaki anlaşmada verdiği tavizlerle FARC’ı ikna eden Santos
yönetimi, barış anlaşmasını halk oylamasına sunma kararı aldı ve anlaşma halk
oylamasında reddedildi. Sağ ve paramiliter çetelerin temsili olan Uribe cephesi
de barış karşısında siyaset yürüterek anlaşmanın reddedilmesine ve FARC
üzerinde baskı oluşturmaya zemin hazırladı. Halk oylamasında yüzde 0.1 puanla
reddedilen barış, ateşkesi tehlikeye atarken hükümet anlaşmanın revize edilmesi
yönünde hamle yaptı ve bu defa FARC’ı taviz vermeye zorlayarak kendi anlaşma
maddelerini dayattı. İkinci görüşmeler sonucunda varılan nihai anlaşma bu defa
halk oylamasına sunulmadı ve direkt olarak mecliste onaylandı. FARC ile barış
süreci 30 Kasım’da başlatılırken, FARC gruplarının silahsızlanma ve terhisi BM
gözlemciliği eşliğinde devam ediyor.
FARC İLE ELN’nin MÜCADELE YÖNTEMİ
DEVLETİN BASKILARI VE KATLİAMINA KARŞI GELİŞTİ
1964’te kurulan ve Kübalı devrimci
Ernesto Che Guevara’dan ilham alan ELN, FARC’tan daha küçük ve daha az bilinen
bir yapılanma. ELN ile FARC aynı tarihlerde ülkenin farklı yerlerinde
örgütlendi. 1960’lar, o dönemin ‘Liberaller’ ve ‘Muhafazakarlar’ı arasında
süregelen on yıllık iç savaşın – “La Violencia”yı izleyen yıkım sürecine
karşılık geliyordu. İç savaş ülkenin büyük çoğunlukla kırsal bölgelerini kırıp
geçirdi ve toplulukların bir araya gelerek kendiliğinden örgütlenme çabalarına
zemin hazırladı. Bu örgütlenmeler elit sınıfın çıkarlarına tehdit
oluşturuyordu. FARC’ın da kökeni esasında bu kırsal örgütlenmelere ve silahlı
campesino gruplarına dayanıyor ve temeli Bogota’nın güney batısından geliyor.
ELN ise daha ziyade sol kanat aydınlar, öğrenciler, Katolik radikallerin
Santander’in kuzeyinde oluşturduğu bir yapılanma olarak gelişti.
Kökenleri ve çıkış şekilleri farklı da
olsa, FARC ile ELN’nin siyasi programları -bazı ideolojik farklılıklara rağmen-
temel olarak Marksist öğretiye dayanıyor ve kırsaldaki mülksüz halk ve sınıf
temelli bir mücadeleyi hedef koyuyor; “eailenler, baskılananlarla omuz omuza;
oligarkların dayatmalarına karşı mücadele” amacını güdüyor. ELN’nin silahlı
mücadele modeline geçişi ise baskıcı ve katliamcı Kolombiya devletinin diğer
bütün olanakları masadan kaldırmasının sonunda ortaya çıkıyor. FARC’a benzer
şekilde nüfusun toplumsal ihtiyaçları doğrultusunda mücadele eden ELN sömürüye
karşı çıkıyor ve nihai hedefinin devlet gücünü ele geçirmek olduğunu ortaya
koyuyor. FARC ise ELN’den farklı olarak; uzun bir süre boyunca kırsalı temel
alan siyasi programına iktidar hedefini dahil etmedi.
NİHAİ BARIŞ HERKESİ DAHİL ETMELİ
Kolombiyalı aydınların ve barış sürecini
destekleyen kesimin üzerinde durduğu nokta ise ülkede nihai ve kalıcı bir barış
ortamının inşa edilebilmesi için bütün kesimlerle bu süreci yürütmek gerektiği
idi. Bu anlamda ELN de FARC ile hükümet arasında gelişen sürece karşı bir duruş
sergilemedi ancak siyasi olarak kendilerinin “başka bir yöntem” izleyecekleri
üzerinde duruldu. ELN liderleri, özellikle Kolombiya halkının ve ezilen
kesimlerin bu sürece dahil edilmesi gerektiğini vurguladı.
Nihayetinde Cuma günün ardından görüşmeler
tekrar başlatılırken, ilk turun 45 günlük bir zaman dilimine yayılacağı ve
görüşmelerin bu süre içerisinde gerçekleşmesi bekleniyor. Görüşmeler ise altı
maddeden oluşuyor: Barış inşa sürecine sivil toplumun katılımı, barış için
demokrasi, barış için dönüşüm, mağdurlar, savaşın sonlandırılması ve anlaşma
maddelerinin uygulanması. FARC’la benzer bir yol haritasına ve köşe taşlarına
sahip bu görüşmelerde ise vurgu yapılan nokta savaşa neden olan eşitsizliğin
temel sebepleri.