Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB) OHAL’de
yayıncıların karşılaştıkları baskıları ve hak ihlallerini raporlaştırdı.
Bianet’ten Tansu Pişkin’in
haberleştirdiği ‘Haziran 2016-Haziran 2017 Yayınlama Özgürlüğü Raporu’ başlıklı
rapora göre OHAL döneminde 30 yayınevi kapatıldı.
Raporda yayın özgürlüğüne dönük hak
ihlalleri, kitap yasakları, suç delili sayılan kitaplar, yazarlara yönelik
tutuklamalar, yayınevlerine saldırılar, milli eğitimdeki kitap kısıtlamaları,
basın özgürlüğü tablosu, hapishanelerdeki kitap yasakları ve sosyal medyada
artan baskılar başlıklar halinde sıralandı.
Raporda yer verilen bazı tespitler
şöyle:
Türkiye, Twitter sansüründe dünyada
birinci.
1656 kişi sosyal medya paylaşımları
nedeniyle tutuklu.
27 Temmuz 2016’da yayınlanan KHK’yla 16
TV kanalı, iki radyo kanalı, 45 gazete ve 15 dergiyle birlikte ‘Gülen
Cemaati’yle ilişkilendirilen 29 yayınevi kapatıldı. 29 Ekim’de yayınlanan KHK
ile kapatılan yayınevlerinin sayısı 30 oldu.
Ekin Yayıncılık’ın 160, Belge
Yayınevi’nin ise ‘bandrolsüz olmaları’ gerekçesiyle 2 bin 200 kitabına el
konuldu. Belge Yayınları hakkında daha önce toplatma kararı olan 2 kitabının 29
kopyası da el konulanlar arasındaydı.
Aram Yayınevi’nin 72, Tekin Yayınevi’nin
bir, Kırmızı Kedi Yayınları’nın ise henüz piyasaya çıkmayan bir kitabı ve mizah
dergisi Leman’ın yayınlanmayan ‘darbe özel sayısı’ hakkında toplatma kararı
verildi
Zülfü Livaneli’nin ‘Huzursuzluk’
romanının reklam afişlerinin metrolara asılmasına OHAL gerekçesiyle izin
verilmedi.
Kapatılan Özgür Gazeteciler Cemiyeti Eş
Başkanı Nevin Erdemir için hazırlanan iddianamede, Erdemir’in defterine not
ettiği Albert Camus ve Baruch Spinoza isimleri yer aldı. İsimler, iddianamede
‘örgüt üyeleri’ olarak geçti.
Ankara’daki Gezi olaylarıyla ilgili
davanın iddianamesinde, Louis Althusser’in bir, Server Tanıllı’nın iki ve Nazım
Hikmet’in bir kitabı suç delili sayıldı.
Arif Koşar’ın ‘Sınıf Tartışmaları
Kapsamında Antonio Negri’nin Çokluk Kavramı‘ başlıklı doktora tezinin kapağı
suç delili olarak soruşturma dosyasında yer aldı.
KHK’larla 4 bin 800 akademisyen kamu
görevinden ihraç edildi, beş edebiyatçı öğretmen de açığa alındı.
Öğretmenlerden Murat Özyaşar beş gün tutuklu kaldı.
Gazeteci-yazar birçok isim kitapları ve
yazıları nedeniyle haklarında ‘örgüt üyesi olmak’, ‘örgüte yardımcı olmak’,
‘dine hakaret’ gibi suçlamalarla davalar açıldı. İleri Yayınları’nın sahibi Gökçe
Fırat bu kapsamda hala tutuklu yargılanıyor.
NT kitabevi zinciri ve Kırmızı Kedi
Yayınları sivil saldırılara hedef oldu. Avesta Yayınları’nın Diyarbakır Sur
ilçesinde bulunan deposu kimliği belirsiz kişiler tarafından ateşe verildi.
Kitapların içinden ayıklanan ‘sakıncalı
bilgiler’de, bir metnin içinde geçen ‘Pensilvanya’ kelimesi, Can Dündar’dan
alınan ‘Yalnızlığa Alışmalı’ başlığı yer aldı.
Darbe girişimi öncesi 39 olan tutuklu
gazeteci sayısı 8 Mayıs 2017 itibariyle 162’yi buldu. 54 gazeteci ve yazarın
mal varlıklarına el konuldu. Kurumlara ve gazetecilere çok sayıda soruşturma ve
davalar açıldı, tazminat cezaları verildi.
Hapishanelerde 200 bini aşan tutuklulara
yönelik yasak ve kısıtlamalar arttı. Tutukluların ellerinde bulunduracakları
kitap sayısına sınırlama getirildi. 15 kitap sınırlaması hemen tüm
hapishanelerde uygulanmaya başlandı. Ayrıca okunduktan sonra yönetime verilip
değiştirilen kitapların değişim periyodunun iki ayı bulduğu belirtildi.
Yayınevlerinin veya gönüllülerin
tutuklulara ‘bağış’ olarak kitap göndermelerinin engellenmesi ve tutukluların
kitap edinebilmeleri için bedel ödemeleri koşulu var.
Hakkında toplatma ya da yayın yasağı
olmayan Kürtçe kitapların dilleri nedeniyle ‘sakıncalı’ bulunarak bazı
hapishanelere girişi engellendi. Antalya L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu aldığı
kararla terör soruşturmasından tutuklu bulunanlara sadece ‘ders kitapları’
gönderilebileceğini belirtti.
Kapatılan yayınevleri şöyle:
Altınburç Yayınları, Burak Basım Yayın
Dağıtım, Define Yayınları, Dolunay Eğitim Yayın Dağıtım, Giresun Basım Yayın
Dağıtım, Gonca Yayınları, Gülyurdu Yayınları, GYV Yayınları, Işık Akademi, Işık
Özel Eğitim Yayınları, Işık Yayınları, İklim Basın Yayın Pazarlama, Kaydırak
Yayınları, Kaynak Yayınları, Kervan Basın Yayıncılık, Kuşak Yayınları, Muştu
Yayınları, Nil Yayınları, Rehber Yayınları, Sürat Basım Yayın Reklamcılık
Eğitim Araçları, Sütun Yayınları, Şahdamar Yayınları, Ufuk Basın Yayın Haber
Ajans Pazarlama, Ufuk Yayınları, Waşanxaneya Nil, Yay Basın Dağıtım, Yeni
Akademi Yayınları, Yitik Hazine Yayınları, Zambak Basın Yayın Eğitim Turizm,
Evrensel Basım Yayın.