DB’nin Küresel Kalkınmanın Finansmanı raporuna göre, Türkiye‘nin reel GSYİH’si bu yıl yüzde 5.5 küçülecek. 2010’da yüzde 1,5, 2011’de ise yüzde 3 reel büyüme sağlanacak
Dünya Bankası raporunda Türkiye’deki GSYİH’nın 2009 yılında reel olarak bir önceki yıla göre yüzde 5.5 azalacağı, 2010 yılında yüzde 1,5, 2011 yılında ise yüzde 3 artacağı tahmin edildi. Türkiye, Avrupa ve Orta Asya’da, kısa vadeli borçları rezervlerine oranla en düşük bulunan ülkeler sıralamasında en iyi durumdaki ülke konumunda. Raporda Türkiye’nin cari işlemler açıklarının ise bu yıl ve 2010’da GSYİH’sının yüzde 1.9’u, 2011’de ise yüzde 2’si düzeyinde olacağı tahmin edildi.
TÜRKİYE'DE KRİZE SIFIR ÖNLEM
Krizin aşılması için ülkelerin teşvik paketleri hazırladıkları hatırlatılan raporda, IMF’nin 2009-2010 yılları itibarıyla dünyadaki teşvikler hakkındaki bir çalışmasına değinildi. Çin’in GSYİH’sının yüzde 2.9’u oranında teşvikte bulunduğu, Rusya’nın yüzde 2, Meksika’nın ekonomilerine yüzde 1.5 teşvik yaptıkları belirtilen raporda G-20 ülkeleri arasında en düşük teşvik paketlerinin sırasıyla Hindistan (GSYİH’nın yüzde 0.5), Brezilya (yüzde 0.3) ve Türkiye’de (yüzde 0) saptandığı belirtildi. Raporda, “Bu farklılıkları açıklayan faktörler otomatik istikrar unsurlarının çapı ve her ülkede elde edilebilen mali ortamın boyutudur. Bunlar ülkeden ülkeye değişiklik gösterirler. Örneğin Çin’in görece düşük açığı, düşük kamu borcu ve krizden önceki düşük faiz oranları bu ülkeyi mali açık artışları bazında diğerlerine göre olumlu bir noktada tutmuştur.
YÜKSEK FAİZ ORANLARI RİSKLİ
Ancak bazı ülkeler, onlar için büyük finansman açıklarını daha zor hale getiren büyük kamu borcuyla (Hindistan) ya da yüksek faiz oranlarıyla (Brezilya ve Türkiye) yüklü durumdadır” ifadesi yer aldı. Türkiye’nin ihracatının da dış mamul mal talebindeki azalış nedeniyle yüzde 8 oranında düştüğü belirtilen raporda, “Eylül 2008 ve Mayıs 2009 tarihleri arasında dokuz ülke IMF ile toplam 55.8 milyar dolarlık yardım anlaşmasına vardı. Litvanya ve Türkiye benzer seçenekler üzerinde çalışıyor ve 2009’da IMF’yle bir istikrar paketi imzalayabilirler” denildi.
İŞSİZLİK-YOKSULLUK ARTACAK
Dünya Bankası raporunun “Küresel Ekonomi İçin Olasılıklar” başlıklı bölümünde finansal krizin bir yıldan fazla süren bir finansal çalkantı ardından 2008 Eylül ayında ortaya çıktığı ve reel ekonomi için “küresel bir kriz” haline geldiği belirtildi.
Yüksek gelirli ülkelerle gelişmekte olan ülkelerde ekonomik etkinliğin 2008’in son 2009’un ilk çeyreğinde aniden ve benzer bir şekilde düştüğü belirtilen raporda işsizliğin yükseldiği ve yoksulluğun gelişmekte olan ülkelerde artmaya başladığı, dünyadaki en savunmasız kesimler için yoksulluğun daha da zor koşullar doğurduğu belirtildi. Finansal kriz salgınının yatırımların büyük ölçüde likiditasyonuna, dünya çapında zenginlikte önemli kayıplara, kredi verme koşullarında sıkılaşmaya ve belirsizlikte büyük çaplı bir artışa neden olduğu da bildirildi.
RAPORDAN...
»Ekonomik etkinlikte en keskin düşüş özellikle dayanıklı tüketim malı ve yatırım malı üretmede uzmanlaşmış ülkeler ile önceden oluşmuş ciddi makroekonomik zayıflıkları bulunan ülkelerde yoğunlaştı.
»Düşük gıda ve akaryakıt fiyatları, azalmış ekonomik etkinliğin yoksullaşma etkisini hafifletti ve gelişmekte ülkelerde petrol ithalinin cari işlemler üzerindeki baskısını azalmasına yardımcı oldu. Gelişmekte olan petrol ihraç eden ülkelerin kazançlarında ise gayrı safi iç hasılalarının yüzde 17’si kadar bir azalmaya yol açtı.
»2009 yılında mali dengenin yüksek gelirli ülkelerde gayrısafi iç hasılanın yüzde 3’ü, gelişmekte olan ülkelerde ise yüzde 4’ü dolayında kötüleşmesi bekleniyor.
Ticaret ve hizmet sektörü 5’te 1 küçüldü
KRİZ döneminde yaşanan daralma ticaret ve hizmet sektöründeki cironun azalmasına neden oldu. Ticaret ve hizmette ciro geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9, bir önceki döneme göre ise yüzde 21.3 azalış gösterdi. En büyük ciro düşüşü motorlu taşıtlarda görüldü.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2009 yılının ilk dönemine ilişkin “Üç Aylık Ticaret-Hizmet Göstergeleri”ni açıkladı. Buna göre, üç aylık Ticaret-Hizmet Ciro endeksi, 2009 yılının birinci döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 9 azalarak 107.6’ya geriledi. Ciro endeksi bir önceki döneme göre 21.3 azaldı.
EN YÜKSEK DÜŞÜŞ TAŞIT SATIŞINDA
Ciro endeksinde en yüksek düşüş yüzde 20.6 ile motorlu kara taşıtlar, motosikletlerin satışları, bakımı, onarımı, motorlu taşıt yakıtının perakende satışında yaşandı. Bunu yüzde 16.6 ile operatörsüz makine teçhizat ile kişisel ve ev eşyalarının kiralanması, yüzde 11.8 ile toptan ve perakende ticaret, motorlu taşıt, motosiklet, kişisel ve ev eşyalarının onarımı takip etti. Oteller ve lokantalarda ise cironun yüzde 8.3 azaldığı belirlendi.
Ulaştırmada sektöründe ise yaşanan krize rağmen ciro artışı yaşandı. Kara taşımacılığı ve boru hattı taşımacılığının cirosu yüzde 25.8, havayolu taşımacılığının cirosunda yüzde 19.2 artış görüldü.
