Kontr-gerilla tarafında hunharca katledilen Kürt halkının Apesi(amcası)
Musa Anter, 1920 yılında Mardin'e bağlı Nusaybin ilçesinin Eski mağara köyünde
doğdu. İlkokulu Mardin'de, ortaokul ve liseyi Adana'da okudu. İstanbul
Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Annesi Fesla Hanım, Türkiye'nin ilk
kadın muhtarlarından biridir.
1944'te Abdurrahim Rahmi Zapsu'nun kızı Ayşe Hale ile evlendi.
Ayşe Hanım ile evliliğinden 1945'te büyük oğlu Anter, 1948'de kızı Rahşan ve
1950'de küçük oğlu Dicle dünyaya geldi.
İlk gözaltına alınması öğrencilik yıllarında Dersim İsyanı
sırasında oldu. Mustafa Kemal'in annesi Zübeyde Hanım'a hakaret ettiği
gerekçesiyle için 45 gün gözaltında kaldı.
Canip Yıldırım ve Yusuf Azizoğlu ile birlikte İleri Yurt
gazetesini çıkaran Anter, yayımladığı Kürtçe şiiri "Qimil / Kımıl"
sebebiyle 1959 yılında 49’lar Davası ile idamla yargılandı. 27 Mayıs
Darbesi'nde aftan yararlanarak serbest kalan Anter, cezaevinden çıktıktan sonra
Deng, Barış Dünyası ve Yön dergilerinde yazdı. 1963'te 23'ler davası ile tekrar
cezaevine girdi. Mamak, Sultan Ahmet, Balmumcu, Seyrantepe ve Nusaybin
cezaevlerinde yattı. 12 Eylül Darbesi'nde "Kürtçülük propagandası "
yapmaktan tutuklandı. Yaşamı boyunca toplam 11,5 yıl hapis yattı.
Devrimci Doğu Kültür Ocakları, Halkın Emek Partisi, Mezopotamya
Kültür Merkezi ve İstanbul Kürt Enstitüsü'nün kurucularındandı.
Bir çeşit otobiyografi olan iki ciltlik Hatıralarım adlı eseri
için kendisi aşağıdaki yorumu yapmıştır:
« Denilebilir ki Musa sen kim, bu anılarında geçen zatlar kim!
Amma bence bu soru yerinde değildir. Çok kere fakir bir adam bir define bulur
veya loto-toto'dan para kazanır ve
aniden zengin olur. İşte ben de Zıvıng'ın mağaralarından aleme çıkınca o fakir
gibi tesadüfen ve de şans mahsulü değerli şahsiyetlerle tanıştım. İşte bu
anılarım, bulduğum bu definelerin mahsülüdür. »
Ölümü
Anter, 20 Eylül 1992'de Diyarbakır'ın Seyrantepe mahallesinde
itirafçı olup kont-gerilla tarafından tetikçi olarak kullanılan PKK itirafçısı
olan Hamit Yıldırımın silahlı saldırısı sonucu sol bacağına iki, kalbi ve
kafasına birer kurşun sıkılarak öldürüldü. Eski JİTEM elemanı Abdülkadir Aygan;
Anter'in, kendisinin de içinde bulunduğu tim tarafından JİTEM için
öldürüldüğünü söylemiştir. Dönemin Başbakanı Mesut Yılmaz'ın isteği üzerine
Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanı Kutlu Savaş'ın hazırladığı Susurluk
Raporu'nda, Anter cinayetinin Yeşil kod adlı Mahmut Yıldırım tarafından
planlanıp uygulandığı yer almıştır.
27.yıl önce Kont-gerilla tarafında katledilen Ape Musa’yı
saygıyla anıyoruz.