Yeni eğitim yılı öğretmenlerin açığa alınmaları, basılmayan kitaplar ve müfredat tartışmalarıyla başlıyor. Ancak bir de çocuk işçiler var
Ahmet Yıldız 13 yaşındaydı. Okul çıkışlarında işe gidiyor, plastik enjeksiyon yapan pres makinesini kullanıyordu. Patronu üretimin hızlanması için makinenin güvenlik sensörünü kapatmıştı. Sensör kapalı olduğu için Ahmet’in başı pres makinesine sıkıştı. Ahmet’in korkunç şekilde can vermesinin üzerinden üç yıl geçti. O, son 3,5 yıl içinde çalışırken hayatını kaybeden 196 çocuktan sadece biri. Ahmet gibi binlerce çocuk her yıl okul yerine atölyelere, fabrikalara, tarlalara çalışmak için gidiyor.
Yeni eğitim yılı öğretmenlerin açığa alınmaları, basılmayan kitaplar ve müfredat tartışmalarıyla başlıyor. Ancak ayın görünmeyen yüzünde çocuk işçiler var. 20 milyonu geçkin çocukla beraber okula gitmeleri gereken bazı çocuklar, koşulları hiç uygun olmayan ortamlarda çalışmak zorunda. Sadece bir kısmından haberdarız. Bu çocuklar yaşamayı ve okumayı hak ettikleri halde, ağır sömürüyle, iş kazaları ve ölümle karşı karşıyalar.
Eğitim Sen 2015-2016 Yıl Sonu Raporu’nda Türkiye’de çocuk işçilik hakkında verilen bilgilere göre, yarısı tarım sektöründe olmak üzere aile geçimine katkı sağlamak için çalıştırılan bir milyona yakın çocuk işçi var. Yine rapora göre, ücretsiz ev işlerinde çalışarak ailesini destekleyen çocukların sayısı da 7,5 milyon civarında. Çocuklar en çok tarım, inşaat, metal ve ticaret işkollarında yaşamlarını yitiriyor. Servis kazaları, zehirlenme ve göçük gibi nedenlerle yaşamlarını yitiren çocuklardan geriye ise sadece ailelerinin acıları kalıyor.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin Ocak 2013 – Haziran 2016 verilerine göre hazırladığı raporda, son 3,5 yılda çalışırken, işe giderken yaşamını yitiren çocukları sayısı 196. Ölümler ise en çok servis kazası, zehirlenme-boğulma, düşme ve ezilme-göçük nedeniyle yaşanırken, hayatını kaybedenlerin en küçüğü ise sadece 6 yaşında.
“Devlet korumak zorunda”
Gündem Çocuk Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Onur Yılmaz ise devletin korumak ve denetlemekle yükümlü olduğu çocukların kayıtdışı olan işyerlerinde ve kayıtdışı şekilde çalıştırıldıklarını söyledi.
Çocuk işçilerin başına Ahmet Yıldız’ın başına gelenler gibi kazaların gelmemesini dileyen Yılmaz, çocukların hep risk altında olduğunu vurguladı.
Yılmaz, “Devletin denetim yükümlülüğünü iki defa ihlal ettiği bir durum. İşyerinin varlığını ve orada çalışanların haklarını koruyamaz durumda. Çocuklar daha da korumasız hale getiriliyor” dedi.
“Hem çocuk, hem kayıt dışı, hem üretim baskısı”
Ekonomik yoksunlukla çocuğun çalışıp para kazanması gereken bir birey olarak ele alındığını belirten Yılmaz, “Ekonomik yoksunluk nedeniyle çocuklar zorunlu halde çalışır hale geliyor. Devlet hem engellemiyor hem de ailelere destek olmuyor” dedi.
“Ahmet Yıldız’ın ilk duruşmasında ‘İşyerine çay dağıtmak için geldiği’ söylendi. Ama pres makinesinde hayatını kaybetti” diye konuşan Yılmaz, işyerlerinde çocukların ucuz işgücü olarak görüldüğünü vurguladı.
Yılmaz, patronun güvenlik sensörünü bozmasıyla ilgili de, “Hem ucuz işçi, hem kayıtdışı işçi, hem de daha hızlı üretim baskısı bir araya gelince yaşamlar kaybediliyor” dedi.
“Engelleyecek mekanizma yok”
Türkiye’de çocukların çalışmasını engelleyecek bir mekanizmanın olmadığını belirten Yılmaz, “3 yıl önceki yasa değişikliğinden önce çocukların çalışmasının yasak olduğu işkolları tanımlıydı. Şimdiki sistemde ise bu tanımlama yok. Şu alanda çalışabilir, bu alanda çalışamaz denilmiyor. Böylece yasak ortadan kalkmış oluyor” dedi.
Yılmaz, çok daha küçük yaşta çocuklar işçilerin ölümleriyle ilgili ise, “Atık kağıt toplayıcılığında, hurdacılıkta ya da başka sanayi sektöründe de 10 yaş altındaki çocukların çalıştığını görüyoruz. Tek başlarına ya da aileleriyle” dedi.
Okuyan çocukların yüzde 24’ü çalışıyor
DİSK-AR’ın hazırladığı Türkiye’de Çocuk İşçiliği Gerçeği 2015 Raporu’na göre 6-14 yaşındaki çocuklar 28 saat, 15-17 yaş grubundaki çocuklar 45 saat çalışıyor. Okula devam etmeyen çocuklar haftalık 54 saat çalışıyor. 6-17 yaş grubunda akranlarıyla beraber okula gidemeyen çocukların sayısı yüzde 58,7 ‘dir. Okuyan ve aile gelirine katkı sağlamak için çalışan çocuk işçilerin oranı ise yüzde 24.
Kaynak: Evrensel