Uluslararası emperyalist sermayenin de
dayatmasıyla, yeni dünya düzenine ayak uydurma adına, devleti KİT'leri
özelleştirmede pervasızca davranmıştır. Bir yerde sosyal devletin dibine
özelleştirme terörüyle kibrit suyu dökülmüştür.
Turgut Özal döneminde 24 Ocak
kararlarıyla belli bir ivme kazanan özelleştirme saldırıları, AKP döneminde
sınır tanımaz hale gelmiştir.
Turgut Özal tarafından 1984’te startı
verilen özelleştirme saldırısı sonucu bir dizi kurum “halka arz” adı altında
sermayeye peşkeş çekildi. 1985’ten itibaren 244 kuruluştaki kamu hisseleri, 22
yarım kalmış tesis, 386 taşınmaz, 6 otoyol, 2 boğaz köprüsü, 103 tesis, 6
liman, şans oyunları lisans hakkı ile araç muayene istasyonları özelleştirme
kapsamına alındı.
1988’de uygulamaya konulan “halka arz”
yöntemiyle özelleştirilen kuruluşlar arasında Kepez Elektrik, ERDEMİR, POAŞ,
Çukurova Elektrik, PETKİM, THY, TÜPRAŞ gibi kuruluşlar yer aldı.
Neki haktan gelen tepki nedeniyle
yılmaz-Çiller ve Ecevit hükümetleri özelleştirmeyi uygulamaya sokmakta zorlanır
hale gelmişlerdi. Bu bakımdan Özelleştirmelerin yüzde 90’ı, 2002 yılından sonra
önce hükümet ve ardından iktidar olan AKP döneminde yapıldı.
AKP dönemi ve öncesinde onlarca KİT vs.
özelleştirilirken, bugün AKP şeflerinin dillerinden düşürmediği “yerli ve
milli” söylemleri sadece saldırıya kılıf işlevi gördü. Sermayeye peşkeş çekilen
kurumlarda çalışan işçi ve emekçiler ise işsizliğe veya daha kötü koşullar
altında çalışmaya mahkum edildi.
1986-2002 yılları arasında toplam 8
milyar dolar özelleştirme geliri elde edilirken, 2003-2015 yılları arasında bu
tutar 61,8 milyar dolara ulaştı. Bugüne kadarki toplam özelleştirmelerin yüzde
90’ı AKP döneminde gerçekleştirildi.
Şeker fabrikalarının satılmak
istenmesiyle bir kez daha gündeme gelen özelleştirme saldırısının yarattığı
yıkımı görmek için sadece istatistiklere dahi bakmak yeterli.
Özelleştirme peşkeşinde aslan payı
“milli olmayan” sermayeye
Bugün AKP eliyle sürdürülen “yerli,
milli” vb. söylemlerin aslında tamamen aldatmacadan ve işçi-emekçilerin
bilincini bulandırma çabasından ibaret olduğu da, özelleştirilen kurumların
kimlere peşkeş çekildiği de verilere bakıldığında rahatlıkla görülecektir:
2005’te TÜRK TELEKOM’un yüzde 55’i Arap
sermayesi Ojer Telekom’a, TÜPRAŞ’n yüzde 51’i 4.1 milyar dolara İngiliz Shell-Koç
ortaklığına satıldı. 2006’da PETKİM’in yüzde 51’i 2 milyar dolara Azer Socar’a,
TEKEL’in 6 sigara fabrikası 1.7 milyar dolara Hollanda merkezli
British&American Tobacco’ya satıldı.
TEKEL’in içki bölümünü 2003’te alan
yerli Mey, 3 yıl sonra aldığı fiyatın 2,5 katına hisseleri ABD’li fon TPG’ye
devretti. Fon 5 yıl sonra Mey’i özelleştirildiği fiyatın yaklaşık 10 katı
fiyata İngiliz Diageo şirketine sattı.
TÜPRAŞ’ın yüzde 14.76’sı, THY’nin yüzde
26’sı, PETKİM’in yüzde 25’i, Halk Bankası’nın yüzde 17’si, Telekom’un yüzde 9’u
borsada yabancı yatırımcılara satıldı.
Sadece AKP’li yıllarda özelleştirilen
125 fabrika ve işletmenin listesi ise şöyle:
Taksan, Gerkonsan, SEKA Afyon işletmesi,
SEKA Balıkesir işletmesi, SEKA Çaycuma işletmesi, SEKA Kastamonu işletmesi,
SEKA Aksu işletmesi, SEKA Taşucu Tersane Alanı, SEKA ya ait 4 taşınmaz, TZD
Sakarya işletmesi, THY USAŞ, TDİ Trabzon Limanı, TDİ Dikili Limanı, TDİ
Kuşadası Limanı, Sümer Holdinge Ait Merinos Halı Fabrikası, Sümer Holding
Eryağ, SÜMER HOLDİNG Adıyaman işletmesi, SÜMER HOLDİNG 117 adet taşınmaz, KBİ
103 arsa, 89 lojman, EBÜAŞ-MEYBUZ, EBÜAŞ 54 taşınmaz, TEKEL Kaya Tuzu
İşletmesi, TEKEL 30 taşınmaz, ESGAZ, 25- BURSAGAZ, ETİ BAKIR, ETİ GÜMÜŞ, ETİ
KROM, ETİ ELEKTROMETALURJİ A.Ş, Çayeli Bakır işletmeleri A.Ş, KBi Samsun
işletmesi, KBi 65 adet taşınmaz, DiV-HAN A.Ş, Amasya Şeker Fabrikası, Kütahya
Şeker Fabrikası, TÜMOSAN, SÜMER HOLDİNG Malatya işletmesi, SÜMER HOLDİNG
Bakırköy işletmesi, SÜMER HOLDİNG Diyarbakır işletmesi, SÜMER HOLDİNG Çanakkale
Deri işletmesi, SÜMER HOLDİNGE Ait 108 Adet Taşınmaz, SÜMER HOLDİNG Ortadoğu
Teknopark A.Ş, SEKA Karacasu işletmesi, SEKA Ankara Alım Satım Binası
Müdürlüğü, SEKA Ardanuç işletmesi Varlıkları, TÜGSAŞ, TÜGSAŞ Gemlik Gübre
San.TAŞ, TÜGSAŞ-İGSAŞ HİSSELERİ % 100, TÜGSAŞ Urfa Depoları arazisi, TÜGSAŞ 23
taşınmaz, iGSAŞ Kütahya Gübre Varlıkları, TEKEL Alkolü içkiler San. A.Ş, TEKEL
60 adet taşınmaz, TEKEL İnegöl Kibrit Fabrikası T.A.Ş, TEKEL Gemlik Sun.ip.
Mües. T.A.Ş, TEKEL Tuzluca Tuzlası, TEKEL Sekili Tuzlası, EBÜAŞ Samsun Soğuk
Hava Deposu, EBÜAŞ Manisa Kombinası, EBÜAŞ Manisa Arsası, EBÜAŞa ait 101 adet
taşınmaz, TDİ ANKARA FERİBOTU, TDİ Samsun Feribotu, PETKİM 2adet taşınmaz,
TEDAŞ 1 arsa, 1 adet trafo binası, TEDAŞ 1 adet taşınmaz, ATAKÖY Turizm A.Ş.,
ATAKÖY Otelcilik A.Ş., ATAKÖY Marina ve Yat işletmesi, SÜMER HOLDİNG Beykoz
işletmesi, SÜMER HOLDİNG İstanbul İmar LTD. Şti, SÜMER HOLDİNG 2 adet Taşınmaz,
TDİ Karadeniz Gemisi, TEKEL Kristal Tuz Rafinerisi, TEKEL Kağızman Tuzlası,
TEKEL 49 adet taşınmaz, TÜPRAŞ 2 adet taşınmaz, TDİ 1 Adet Taşınmaz, SEKA 5
Adet taşınmaz, KÖY HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (Tasfiye Edildi), SSK Hastaneleri
(Tasfiye Edildi), SSK Eczaneleri (Tasfiye Edildi), SEKA Kocaeli Fabrikası ve
arsası, Sümer Holding Sarıkamış işletmesi, Sümer Holding Sivas Dokuma
Fabrikası, Sümer Holding Manisa Pam. Men. A.Ş., Sümer Holding Makine Ve
Teçhizat, Sümer Holding 32 Adet Taşınmaz, TÜGSAŞ Samsun Gübre Sanayi A.Ş.,
TEKEL 5 Adet Taşınmaz, Karayolları Araç Muayene istasyonları, DSİ ERCİYES
Sosyal Tesisi, Bayındırlık Ve iskan Bakanlığı ERCİYES Sosyal Tesisi,
Karayolları ERCiYES Sosyal Tesisi, TEKEL Sigara Fabrikaları, Sümer Holding
Bergama Pamuk ipliği Fabrikası, TEKEL Sigara Fabrikalarına Ait Taşınmazlar,
TEKEL Puro Fabrikaları, TEKEL Alkol işletmelerine Ait Taşınmazlar, Tercan
Ayakkabı işletmesi, TCDD Mersin Limanı, Adapazarı Şeker Fabrikası, Ereğli Demir
Çelik Fabrikası, İskenderun Demir Çelik Fabrikası, Ereğli Limanı, İskenderun
Limanı, Yarımca Limanı, Yarımca Porselen Fabrikası, Romanya’daki Silisli Sac
Fabrikası, Divriği Demir Madeni, Hekimhan Demir Madeni, Kırıkkale Çelik Çekme
Boru Fabrikası, BORÇELİK, TÜPRAŞ, PETKİM, TÜRK TELEKOM, KIBRIS TÜRK HAVA
YOLLARI, TÜGSAŞ Toros Gübre Fabrikası, TÜGSAŞ Tekirdağ, Tarsus, Fatsa Depoları,
Seydişehir Eti Alüminyum A.Ş., OYMAPINAR BARAJI, ETİ Alüminyuma Ait Madenler,
Emekli Sandığı Ankara Emek iş hanı, Emekli Sandığı İstanbul Hilton Oteli, İzmir
Limanı, Boğaz köprüleri ve otoyollar.