DİSK/Genel-İş Sendikasının “Emek
Araştırmaları/Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak” raporu, Türkiye’de çocuk işçiliğin
ve çocukların çalışma şartlarının ne kadar vahim boyutta olduğunu ortaya
koyuyor. “İlk kez 23 Nisan 1920’de toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisinin
işlevsizleştirilmesinden duyduğumuz kaygılarımızla bu raporu geleceğimiz olan
tüm çocuklara armağan ediyoruz” denilen rapora göre Türkiye’de 2 milyon çocuk
işçi bulunuyor. Çocukların büyük bir kısmı kayıt dışı olarak çalışıyor, iş
cinayetlerinde ölüyor.
STAJYERLER HESABA KATILMIYOR
Çocuk işçilerin sayısına ilişkin güncel
veriler sadece 15-17 yaş grubunda olan çocuk işçiler için mevcut. 15 yaş altı
ve tarımsal alanlarda mevsimlik olarak çalışan çocuklara ilişkin veriler
bulunmuyor. Ayrıca mesleki eğitim alan, özellikle turizm sektöründe uzun
saatler çalıştırılan stajyerler, yani “çocuk işçiler” ve çocuk işçiliği
sayılabilecek uygulamalar ile çıraklık eğitimi alanlar resmi olarak çocuk işçi
sayılmıyor.
2 MİLYONA YAKIN ÇOCUK İŞÇİ VAR
2015 yılında 17 yaşına kadar
çalıştırılan çırak sayısı ise 401 bin 464 olarak açıklandı. SGK’nin yayınlamış
olduğu verilerde ise çırak işçi sayısı oldukça yüksek. Aralık 2016 verilerine
göre çırak işçi sayısı 1 milyon 170 bin. 2012 yılında 601 bin olan 15-17 yaş
arası çocuk işçi sayısı, 2016 yılına gelindiğinde 709 bin oldu. Bu verilere dayanarak
çırak ya da çocuk işçi ayrımı yapmadan genel olarak Türkiye’de çalışan çocuk
sayısının yaklaşık 2 milyona yaklaştığı söylenebilir. Bu durum çocuk emeği
sömürüsünün geldiği noktayı açık bir şekilde ortaya koyuyor.
15-17 YAŞ ARASI ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN YÜZDE
80’E YAKINI KAYIT DIŞI
Çocuk işgücü kır ve kent ayrımında
farklı biçimlerde istihdam edilse de çocuklar kentlerde de kırlarda da kayıt
dışı çalıştırılıyor. 2016 TÜİK verilerine göre çocuk işçilerin yüzde 78’i kayıt
dışı çalışıyor. 2016 yılında 15-17 yaş arası çocuk işçi sayısı 708 bin. Bu
çocukların 558 bini kayıt dışı çalıştırılırken, 150 bini sigortalı. Yani
çalışan her 10 çocuktan 8’i kayıt dışı.
ÇOCUK YOKSULLUĞUNDA EN KÖTÜ ÜLKE
Türkiye’de çocuk işçiliğinin artışında,
çocuk yoksulluk oranının yüksek olmasının önemli bir etkisi var. Türkiye, AB
ülkeleri ile karşılaştırıldığında çocuk yoksulluk oranı en fazla olan ülke.
Türkiye’de çocukların yoksulluk oranı yüzde 25,3 iken, AB’ye üye ülkelerle
karşılaştırıldığında yoksulluk oranı en fazla olan ülke konumunda.
ÇOCUKLAR ÇALIŞIRKEN ÖLÜYOR
İş cinayetine maruz kalan çocuk sayısına
ilişkin İşçi Sağlığı İş Güvenliği Meclisi tarafından veriler tutuluyor. Bu
rapora göre de iş kazası sonucu hayatını kaybeden çocuk işçi sayısı artıyor.
2012 yılında 32 çocuk, iş cinayetlerinde hayatını kaybetmişken, 2016 yılına
gelindiğinde 56 çocuk iş cinayetleri sonucu yaşamını yitirdi.