Her alanda köşeye sıkışmış olan ve dikiş tutturamayan AKP-MHP hükümeti,
mevcut durumdan çıkış için baskın seçim kararı aldı. AKP-MHP ittifakı
Türkiye’yi baskın seçime götürmeye karar verirken, politik yönetemem krizinin
yanında ekonomide alarm zillerinin çalması da bunda etkili oldu.
Nitekim
AKP’nin koltuk değneği MHP lideri Devlet
Bahçeli’nin erken seçim çağrısı yaparken artan ekonomik risklere ve döviz
fiyatlarının fren tutmamasına işaret etmişti, dün de AKP lideri Recep Tayyip
Erdoğan ekonomide makro ekonomik kararların verilmesi gerekliliğine değindi.
İşte o alarm veren göstergeler:
TL dibe vurdu: Geçen hafta Dolar/TL kuru
4.19, Avro/TL kuru 5.19 ile rekor kırdı. Türkiye’nin fiyat düzeyinin ticaret
yaptığı ülkelerin fiyat düzeylerine göre değişimini gösteren tüketici fiyatları
endeksi (TÜFE) bazlı reel efektif döviz kuru endeksi (REK) martta 83.42 ile
tarihinin en düşük düzeyine geriledi. Dövizdeki yükseliş, başta özel sektör
için olmak üzere dış borcu daha tehlikeli hale getiriyor. Nitekim, son dönemde
Ülker ve Doğuş gibi büyük grupların kredi yapılandırma başvurusu yapmalarında
TL’deki değer kayıplarının önemli payı var.
Dış borç kriz düzeyinde: Türkiye’nin
toplam dış borcu, Eylül 2017 itibarıyla 453.2 milyar doları aştı. Bunun 136.2
milyarı doları (yüzde 29) kamuya ait. 316.4 milyar doları (yüzde 70) özel
sektörün borcu. Toplam dış borcun milli gelire oranı ise yüzde 53.3 ile 2001
krizindeki seviyelere yaklaştı. Türkiye’nin iç ve dış toplam borçları ise 3
trilyon 604 milyar liraya ulaşarak milli geliri aşmış durumda.
Döviz açığında rekor: Finansal kesim
dışındaki firmaların (reel sektör) net döviz açığı ocakta 2016 sonuna göre 8
milyar 886 milyon dolar artarak 221 milyar 536 milyon dolara yükseldi.
Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek’in özel sektöre “aman
borçlanmayın, fırtına geliyor” demesinin nedeni de söz konusu döviz açığı. AKP
Genel Başkanı Erdoğan, bu açıklamanın ardından Şimşek’i isim vermeden
fırçalamış ve “kendi ayağına kurşun sıkmakla” eleştirmişti.
Cari açık alarm veriyor: Türkiye
ekonomisinin en büyük sorunlarının başında gelen ve TL’deki değer kaybında
etkili olan cari işlemler dengesi, şubatta 4.15 milyar dolar açık verdi.
Ocak-Şubat dönemi cari açık, 11.19 milyar dolar olurken, 12 aylık cari işlemler
açığı 53.3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Cari denge geçen yılın şubat ayında
2.57 milyar dolar, 2017’nin tamamında 47.17 milyar dolar açık vermişti.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s’in not indirme kararında
başta gelen nedenlerden biri de cari açıktaki artıştı.
Enflasyon ve işsizlik çift hanede:
2017’de yüzde 7.4’lük büyüme olduğu açıklansa da halk, büyümeyi kendi cebinde
hissetmedi. 2017’yi yüzde 11.92 ile kapatan enflasyon (TÜFE), martta yüzde 10.23
ile çift haneye demirledi. Temel ihtiyaç maddelerinde bu oran yüzde 20’ye
yaklaştı. Benzin 6 lirayı aşarken birçok mal ve hizmet zamlandı. 7.4’lük
büyümeye rağmen 2016’de yüzde 10.9 olan işsizlik 2017’yi de aynı oran ile
kapattı. Ocak 2018’de işsizlik yüzde 10.8 oldu. Genç tanımlı işsizlik 6.2
milyon kişiye ulaştı.
Faizler zirvede: ABD başta olmak üzere
gelişmekte olan ülkelerde faiz oranları artıyor, bu da dışarıdan borçlanmayı
giderek daha pahalı hale getiriyor. Nitekim, Hazine Müsteşarlığı’nın Ekim 2028
vadeli 2 milyar dolar borçlanırken, faiz oranı yüzde 6.20 oldu. TL cinsinden
faizler de yükselişte. Merkez Bankası’nın tüm fonlamayı yaptığı Geç Likidite
Penceresi faizleri yüzde 12.75 iken gösterge 2 yıllık gösterge tahvil faizi
geçen hafta yüzde 14.70’i, 10 yıllık tahvil faizi yüzde 13.56’yı gördü. Konut
kredisi faizleri 9 yılın en yüksek seviyelerinde seyretmeye devam ediyor.
Bankaların uyguladığı konut kredilerinin ortalama faizi 6 Nisan haftası
itibariyle yüzde 14.97 seviyesine yükseldi. Bu da, AKP döneminde Türkiye
ekonomisinin en öne çıkan sektöründe iflas haberlerini artırıyor, konut
satışları düşüyor