15 Temmuz darbesinin ardından devleti
yeniden inşa etmeye girişen AKP, iktidarını pekiştirmek için ilan etmiş olduğu
OHAL rejimini süreklileştirmeye çalışıyor.
Kan ve zulüm üzerinde oturan Erdoğanın
önderliğindeki AKP iktidarı normal koşullarda yapamayacaklarını OHAL rejimiyle
hızla uygulamaya sokuyor.
Darbe girişiminden bu yana OHAL altında
ülkeyi yöneten ve faşizmi pekiştiren Saray önderliğindeki AKP iktidarı,
yönetememe krizinin içinde her geçen gün daha da sıkışırken, OHAL’in süresini
üçüncü kez uzattı. OHAL’in 19 Ocak Perşembe günü itibariyle apar topar 3 ay
daha uzatılmasına ilişkin Başbakanlık Tezkeresi TBMM Genel Kurulu’nda kabul
edildi.
Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş,
OHAL’in uzatılmasına ilişkin tezkere konuşmasında devletin FETÖ’den halen
arındırılamadığını iddia etti ve “FETÖ’nün ve bütün terör örgütlerinin devletin
içinden arındırılmasını sağlayana kadar OHAL uygulamasına ihtiyacımız var”
dedi.
Peki OHAL neyd ve OHALa karşı Direnmek
Gejekliydi.
Hatırlanacağı üzere Tayyip Erdoğan,
Milli Güvenlik Kurulu ve Bakanlar Kurulu toplantısının ardından 3 ay Olağanüstü
Hal (OHAL) ilan edildiğini açıklamış, bu kararın “Demokrasiye, hukuka ve
özgürlüklere karşı olmadığı”nı söylemişti. Erdoğan’ın “sivil darbe girişimi”nin
bir ürünü olan OHAL’in ortadan kaldıramayacağı bir hak var o da “direnme
hakkı”. Yasalara göre OHAL nedir, hangi koşullarda ilan edilir, yaptırımları
nelerdir,
Diren-Turkiye
Milli Güvenlik Kurulu ve Bakanlar Kurulu
toplantısının ardından 3 ay Olağanüstü Hal (OHAL) ilan edildiğini açıklayan
Tayyip Erdoğan, bu kararın “Demokrasiye, hukuka ve özgürlüklere karşı
olmadığı”nı söyledi. Oysa OHAL temel hak ve özgürlüklerin ortadan kaldırmak ve
Erdoğan’a kanun hükmünde kararnamelerle ülkeyi yönetme olanağı sağlamak üzere
çıkarılıyor. OHAL’ın ortadan kaldırmayı sağlayamadığı tek gerçek hak ise
“direnme hakkı”. Direnme hakkımızı kullanırken, bilmek için yasalara göre “OHAL
nedir, hangi koşullarda ilan edilir, yaptırımları neler” derledik.
OHAL, 12 Eylül 1980 askeri darbesinden
sonra “Darbe anayasası” ve anayasa çerçevesinde yasada düzenleniyor. Anayasa,
olağanüstü hâl rejimini 119, 120 ve 121. maddelerinde iki eksende ele alınıyor.
Erdoğan konuşmasında bugün karar altına alınan olağanüstü hâl uygulamasını,
“Şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması
sebepleriyle olağanüstü hal ilânı” başlığını taşıyan 120. maddeye atıfta
bulunarak ilan etti.
Erdoğan’ın ve AKP iktidarının 15
Temmuz’u “demokrasi bayramı” ilan ettiği koşullarda karar aldıkları OHAL,
demokratik hak ve özgürlükleri ortadan kaldırırken, Kanun Hükmünde Kararnameler
(KHK) ile ülkeyi yönetecekleri bir 3 ay tarif ediyor. KHK’ların içerdiği
düzenlemeler parlamento onayına sunulsa da, parlamento komisyonları ve TBMM
Genel Kurulu süreçlerinden geçmiyor. Ayırca Anayasa Mahkemesi’nin görev ve
yetkilerini düzenleyen anayasanın 148. maddesine göre; diğer Kanun Hükmünde
Kararnamelerden farklı olarak “olağanüstü hallerde çıkarılan kanun hükmünde
kararnamelerin şekil ve esas bakımından anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa
Mahkemesi’nde dava açılamıyor.” Kısaca “anayasaya uygunluk denetimi”
yapılamıyor.
Erdoğan böylece fiilen ortadan
kaldırdığı Anayasa’ya uyma zorunluluğunu “yasal olarak” da ortadan kaldırıyor.
Kısaca OHAL nedir, yaptırımları
nelerdir:
OHAL nedir?
Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan
Bakanlar Kurulu kararıyla ilan edilen bu kanunun amacı; tabii afet, tehlikeli
salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım, Anayasa ile kurulan hür
demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik
yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet
olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması, durumlarında
olağanüstü hal ilan edilmesi ve usulleriyle olağanüstü hallerde uygulanacak
hükümleri belirlemektir.
Vatandaşlar için getirilecek para, mal
ve çalışma yükümlülükleri ile olağanüstü hallerin her türü için ayrı ayrı
geçerli olmak üzere, temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya nasıl
durdurulacağına, halin gerektirdiği tedbirlerin nasıl ve ne suretle
alınacağına, kamu hizmeti görevlilerine ne gibi yetkiler verileceğine,
görevlilerin durumlarında ne gibi değişiklikler yapılacağına ve olağanüstü
yönetim usullerine ilişkin hükümleri kapsar.
OHAL ne kadar sürede ilan edilir?
Yurdun bir veya birden fazla bölgesinde
veya bütününde altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edebilir.
Olağanüstü hal kararı Resmi Gazete’de
yayımlanır ve hemen Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye
Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağrılır. Meclis, olağanüstü
hal süresini değiştirebilir. Bakanlar Kurulu’nun istemi üzerine, her defasında
dört ayı geçmemek üzere, süreyi uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir.
Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin bu
maddenin birinci fıkrasının (b) bendi gereğince ilanından sonra; süreyi
uzatmaya, kapsamını değiştirmeye veya olağanüstü hali kaldırmaya ilişkin
hususlarda da karar almadan önce Milli Güvenlik Kurulu’nun görüşünü alır.
Olağanüstü hal kararının hangi
sebeplerle alındığı, bölgesi ve süresi, Türkiye radyo ve televizyonuyla ve
Bakanlar Kurulunca gerekli görülen hallerde diğer araçlarla ilan edilir.
Olağanüstü hal süresince,
Cumhurbaşkanı’nın başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin gerekli
kıldığı konularda Anayasanın 91’inci maddesindeki kısıtlamalara ve usule bağlı
olmaksızın, kanun hükmünde kararnamemeler çıkarabilir. Bu kararnameler Resmi
Gazete’de yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin onayına
sunulur.
“OHAL tedbir ve yaptırımları”
Olağanüstü hal ilanında; genel güvenlik,
asayiş ve kamu düzenini korumak, şiddet olaylarının yaygınlaşmasını önlemek
amacıyla 9’uncu maddede öngörülen tedbirlere ek olarak aşağıdaki tedbirler de
alınabilir:
Sokağa çıkmayı sınırlamak veya
yasaklamak,
Belli yerlerde veya belli saatlerde
kişilerin dolaşmalarını ve toplanmalarını, araçların seyirlerini yasaklamak,
Kişilerin; üstünü, araçlarını,
eşyalarını aratmak ve bulunacak suç eşyası ve delil niteliğinde olanlarına el
koymak,
Olağanüstü hal ilan edilen bölge
sakinleri ile bu bölgeye hariçten girecek kişiler için kimlik belirleyici belge
taşıma mecburiyeti koymak,
Gazete, dergi, broşür, kitap, el ve
duvar ilanı ve benzerlerinin basılmasını, çoğaltılmasını, yayımlanmasını ve
dağıtılmasını, bunlardan olağanüstü hal bölgesi dışında basılmış veya
çoğaltılmış olanların bölgeye sokulmasını ve dağıtılmasını yasaklamak veya izne
bağlamak; basılması ve neşri yasaklanan kitap, dergi, gazete, broşür, afiş ve
benzeri matbuayı toplatmak,
Söz, yazı, resmi, film, plak, ses ve
görüntü bantlarını ve sesle yapılan her türlü yayımı denetlemek, gerektiğinde
kayıtlamak veya yasaklamak,
Hassasiyet taşıyan kamuya veya kişilere
ait kuruluşlara ve bankalara, kendi iç güvenliklerini sağlamak için özel koruma
tedbirleri aldırmak veya bunların artırılmasını istemek,
Her nevi sahne oyunlarını ve gösterilen
filmleri denetlemek, gerektiğinde durdurmak veya yasaklamak,
Ruhsatlı da olsa her nevi silah ve
mermilerin taşınmasını veya naklini yasaklamak, Her türlü cephaneler, bombalar,
tahrip maddeleri, patlayıcı maddeler, radyoaktif maddeler veya yakıcı,
aşındırıcı, yaralayıcı eczalar veya diğer her türlü zehirler ve boğucu gazlar
veya benzeri maddelerin bulundurulmasını, hazırlanmasını, yapılmasını veya
naklini izne bağlamak veya yasaklamak ve bunlar ile bunların hazırlanmasına
veya yapılmasına yarayan eşya, alet veya araçların teslimini istemek veya
toplatmak,
Kamu düzeni veya kamu güvenini
bozabileceği kanısını uyandıran kişi ve toplulukların bölgeye girişini
yasaklamak, bölge dışına çıkarmak veya bölge içerisinde belirli yerlere
girmesini veya yerleşmesini yasaklamak,
Bölge dahilinde güvenliklerinin
sağlanması gerekli görülen tesis veya teşekküllerin bulunduğu alanlara giriş ve
çıkışı düzenlemek, kayıtlamak veya yasaklamak,
Kapalı ve açık yerlerde yapılacak
toplantı ve gösteri yürüyüşlerini yasaklamak, ertelemek, izne bağlamak veya
toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yapılacağı yer ve zamanı tayin, tespit ve
tahsis etmek, izne bağladığı her türlü toplantıyı izletmek, gözetim altında
tutmak veya gerekiyorsa dağıtmak,
İşçinin isteği, ahlak ve iyi niyet
kurallarına uymayan haller, sağlık sebepleri, normal emeklilik ve belirli
süresinin bitişi nedeniyle hizmet aktinin sona ermesi veya feshi dışında kalan
hallerde işçi çıkartmalarını işverenin de durumunu dikkate alarak üç aylık bir
süreyi aşmamak kaydıyla izne bağlamak veya ertelemek,
Dernek faaliyetlerini; her dernek
hakkında ayrı karar almak ve üç ayı geçmemek kaydıyla durdurmak.