Sermaye düzeninin dümeninde oturan
faşist gerici AKP iktidarı 24 Ocak’taki Bakanlar kurulu toplantısı ile onlarca
kamu şirketinin Varlık Fonu’na devredilmesini karara bağladı.
Resmi Gazete’nin 5 şubat sayısında
açıklanan karara göre Ziraat Bankası, PTT, TÜRKSAT, BOTAŞ, ETİ Maden, Çaykur,
Borsa İstanbul (BİST) ve BOTAŞ’ın da aralarında bulunduğu kamu şirketleri
Varlık Fonu’na devredildi.
Varlık Fonu, Başbakanlığa bağlı olarak
“fonların kurulması ve yönetimi olan, sermaye piyasalarında araç çeşitliliği ve
derinliğine katkı sağlamak, yurt içinde kamuya ait varlıkları ekonomiye
kazandırmak, dış kaynak temin etmek, stratejik, büyük ölçekli yatırımlara
iştirak etmek için Türkiye Varlık Fonu ve bu fona bağlı alt fonları kurmak ve
yönetmek” gerekçesiyle kurulan Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi
bünyesinde kuruldu.
Özelleştirme Fonu’ndan aktarılan 50
milyon TL ile kurulan fona ilişkin tartışmalar ilk gündeme geldiğinde uzmanlar
Kanal İstanbul, 3. Havalimanı, Akkuyu Nükleer Santrali gibi projelerde
şirketlerin yaşadığı bütçe sıkıntısını çözmek için kullanılacağına dikkat
çekiyorlardı.
Varlık fonu, sermaye düzeninin özellikle
büyük ölçekli yatırımlarda yaşadığı finansman sıkışıklığından kurtarma işi
olarak tarif ediliyor.
Varlık fonu Nedir ve Nasıl İşler?
Ulusal Varlık Fonları, çeşitli finansal
varlıklara yatırım yaparak gelirini artırmayı hedefleyen, devletin sahipliği ve
yönetimi altında çalışan fonlardır. Bu fonun geliri genellikle bütçe
fazlalarından oluşur. Bir ülke eğer bütçe fazlası veriyorsa bu fazlayı 4
şekilde kullanabilir: (1) Harcamalarını artırır. (2) Mevcut vergi yükünü
düşürür. (3) Borçlarını erken ödemeye tabi tutabilir. (4) Bir varlık fonu
kurarak bütçe fazlalarını buraya aktarır ve bu fonla ulusal ya da yabancı bazı
finansal varlıkları satın alıp gelirlerini artırmaya çalışarak gelecek
kuşaklara refahı aktarma yoluna gidebilir.
Bu tür fon yönetimlerinde temel hareket
noktası varlıkları risk ve getiri dengesini gözeterek kazanç amaçlı
kullanmaktır. Bu işlemleri, bütçe kısıtlamaları ve parlamentonun sıkı denetimi
altında yürütmek kolay değildir. Varlık fonu kuruluşunun bir nedeni de bu
kısıtlamalardan kurtulmaktır.
Varlık fonunun amacı nedir, nerede
kurulur?
Bir varlık fonu kurulmasının genel
olarak iki temel amacı vardır: (1) Ülke ekonomisinin, konjonktürel etkilerden
kurtarılarak istikrarlı biçimde işlemesini sağlamak. (2) Gelecek kuşaklara
refah aktarabilmek. Bu çerçeveden bakınca fonun varlıkları ve getirilerinin
karşılaşacağı risklerden yüksek olması gereklidir.
Varlık fonlarının kuruluş yeri olarak
iki farklı uygulama söz konusudur: (1) Varlık Fonları, Merkez Bankası nezdinde
kurulabilmektedir. Merkez Bankaları, rezervlerini değerlendirirken benzer
işlemler yaptıkları için belirli bir deneyime sahiptirler. Ayrıca Merkez
Bankalarının bağımsız yapısı bu tür fonların yönetimini siyasal etkilerden uzak
yürütebileceği izlenimi vermekte, dolayısıyla kamuoyu nezdinde güven
yaratmaktadır. (2) Varlık Fonları, ayrı bir şirket ya da idare olarak
kurulabilmektedir. Bu tür bir kuruluşun, kendisini kanıtlayana kadar güven
sorunuyla ve eleştirilerle karşılaşması olasılığı yüksektir.