Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, nüfusun yüzde 16'sından fazlasının yoksulluk sınırı altında olduğu Türkiye’de, milyonlarca hane yaşamını yardıma muhtaç bir şekilde sürdürmek zorunda kalıyor.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2015 yıl faaliyet raporuna ve bütçe sonum kitapçığına göre 2 milyondan fazla hane yakacak yardım almak zorunda kalırken, 969 bin hane eğitim, 681 bin hane de yakacak yardımı almak zorunda kaldı.
Daha önceki yıllarda bütçe sunum kitapçıklarında yoksul ve yardım alan aile ve kişi sayıları açıklanıyorken 2014 yılından itibaren sunum kitapçığında yardıma muhtaç hane ve kişi sayıları yer almamaya başladı. Türkiye sosyal yardım istatistikleri bülteni yayımdan kaldırılması ile de gerçek yoksulluk envanterine ulaşılamaz olundu. Bakanlığın daha önce açıkladığı verilere göre 2012’di 23 milyon 668 bin yardıma muhtaç sayısı 2014’te 30 milyon 500 bine ulaşmıştı. Yani 79 milyon nüfusluk ülkede her 5 kişiden 2’si yardım alarak hayatta kalıyor.
Giyim, gıda, sağlık...
Vakıf ve dernekler Fon Kurulu’nda Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB) 2015 Faaliyet raporuna göre Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları olmak üzere iki ana koldan faaliyetini yürüten Fon Kurulu’nca milyonlarca yurttaş yakacak, giyim, gıda, eğitim ve sağlık gereksinimlerini yardımlarla karşılayabildi.
Ülkede geçen yıl Aile Yardımları adı altında; 2 milyon 139 bin hane yakacak, 681 bin hane gıda, 300 bin hane eşi vefat etmiş kadın, 101 bin hane Asker ailesine yardım, 29 bin sosyal konut ve 22 bin hane de barınma olmak üzere 3 milyon 172 bin hane aile yardımına muhtaç kaldı. Eğitim yardımı almak durumda kalan hane sayısı 969 bin oldu.,
Yoksulluk derin
Sosyal yardımların siyasi iktidar tarafından vatandaşın siyasal tercihini belirlemek için bir ‘siyasi rüşvet’ olarak kullanıldığı görüşü yaygın kabul görmekle birlikte, bu yardımların yoğun işsizlik ve buna bağlı yaşanan derin yoksulluğa karşı bir nebze de olsa dayanma gücü veren destek mekanizmaları olarak değerlendirmek de mümkün.
| Tutarı 28.5 milyar lira 2015’te toplam sosyal yardım harcaması tutarı 28.5 milyar lira olarak gerçekleşti. Söz konusu miktar, GSYİH içindeki payı yüzde 1.46. Sosyal yardım harcamaları 2011’den itibaren sosyal yardımlar genel müdürlüğü, çocuk hizmetleri genel müdürlüğü ve yaşlı hizmetleri genel müdürlüğü olmak üzere üç ana hizmet birimi aracılığıyla gerçekleşiyor. Kamu idaresi tarafından yapılan sosyal yardım ve hizmetler, merkezi yönetim, SGK ve yerel yönetimlerin bütçelerinden karşılanıyor. 3294 sayılı Kanuna göre Fonun gelirleri; yüzde 10’u fonlardan aktarımlardan, yüzde 50’si Trafik para cezalarından aktarımlardan, yüzde 15’i RTÜK reklam gelirlerinden ve yüzde 2.8’i de alınan bağış ve yardımlar, Gelir ve Kurumlar Vergisi tahsilatından ve Dünya Bankası kredi gelirlerinden oluşuyor. İzmir Tabip Odası Hekim Meclisi üyesi Dr. Ergün Demir ve İstanbul Tabip Odası TTB delegesi Dr. Güray Kılıç’ın Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2012, 2013, 2014 Yılı İdare Faaliyet Raporları, Bakanlık 2015 Bütçe Sunum Kitapçığı, İnsani Kalkınma Endeksi (Human Development Index) 2014, Ekonomik Kriz, Türkiye’de Ailelerin Refahını Etkiliyor çalışması TEPAV, UNICEF ve 2014 İnsani Gelişmişlik Raporu UNDP’den yararlanarak hazırladıkları ‘Türkiye’de Yoksulluk ve Muhtaçlık Durumu/ 2016’ raporu ile TÜİK verilerinden yararlanıldı. |
Hanelerin yüzde 68’i borçlu
Geçen yılki Bütçe Sunum Kitapçığı’nda yer aldığı için 2014 yılında 8 milyon hane ve 30.5 milyon kişi sosyal yardım ve destek hizmetlerinden yararlandığı ve yoksulluk envanterini oluşturduğu biliniyor. 2014’de, sosyal güvenceden yoksun, asgari yaşam standardının altında gelire sahip olan ve aldıkları sosyal yardımlar ile en asgari düzeyde yaşamaya çalışan, yoksulluk envanterine kayıtlı kişi sayısı Türkiye nüfusunun yüzde 39.5’ine ulaşmış durumda idi.
2 milyon öğrenci
Sosyal yardımlar, yoksulluk içinde olup temel ihtiyaçlarını karşılayamayan ve yaşamlarını en düşük düzeyde dahi sürdürmekte güçlük çeken kişi ve ailelere karşılıksız olarak sağlanan, ayni ve nakdi olarak yapılan yardımları kapsıyor. ASPB verilerine göre, geçen yıl yakacak yardımı alan hane sayısı 2 milyon 139 bin 667 oldu.
Geçen yıl maddi imkânsızlıklar nedeniyle çocuklarını okula gönderemeyen ve nüfusun en yoksul kesiminde yer alan ailelere, ilk ve orta öğretime giden çocuklarının okula düzenli olarak devam etmeleri şartıyla her ay ilköğretimde 35-40 lira, ortaöğretimde 50-60 lira arası olmak üzere 2 milyon 13 bin öğrenciye şartlı yardım yapıldı.
Ekonomik yoksunluk nedeniyle korunmaya muhtaç çocuk sayısında son 5 yılda yüzde 250 artış olduğu görülüyor. 2010’da ailesinin bakamadığı çocuk sayısı 35 bin 298 idi.
Söz konusu yoksulluk, çocukların eğitimden uzaklaşma ve dışlanmasına neden oluyor. Bu da çocukların sokakta çalışmaya yönelendiriyor.
Çatılar su sızdırıyor
Öte yandan Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) geçen eylül ayı sonunda açıkladığı Gelir ve Yaşam Koşulları 2015 anketine göre ülkedeki yurttaşları yüzde 14.7’si yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Anketteki tespitler şöyle:
* Yaklaşık 12 milyon kişi yıllık 8 bin liranın altında altında gelirle yaşıyor.
* En yüksek gelir grubu gelirin yüzde 46.5’ine sahip.
* Yıllık ortalama fert geliri 16 bin lira.
* Yurttaşların yüzde 15.8’i sürekli yoksul.
* Halkın yüzde 39’u sızdıran çatıya mahkum. Yüzde 43’ü nemli evlerde oturuyor.
* Ülkede sürekli yoksulluk oranı içinde bulunanların oranı yüzde 15.8 oldu.
* Okur-yazar olmayanların yüzde 27.2’si, yükseköğretim mezunlarının yüzde 1.6’sı yoksul.
Konut masrafı yük
* Ülkedeki hanehalkının yüzde 68’i borçlu ya da taksit ödüyor. Nüfusun, yüzde 67.9’u konut alımı ve konut masrafları dışında borçları olduğunu ve yüzde 23.2’si konut masraflarının hanelerine çok yük getirdiğini beyan etti.