5 Aralık, Türkiye’de kadınların seçme ve
seçilme hakkını kazandıkları tarih. Bu tarih bir anlamıyla kadınların
mücadelesinin dönüm noktalarından biri.
Bu mücadelede birçok kadın ağır bedeller
ödedi.
Türkiye’de kadınlar, bir dizi yasa ile
önce belediye seçimlerine katılma, sonra köylerde muhtar olma, İhtiyar
Meclislerine seçilme hakkı edindi.
Kadınlar milletvekili seçme ve seçilme
hakkını ise 5 Aralık 1934’te, Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan yasa
değişikliği ile elde edebildi.
Bu hakkın ilk verildiği ülke Türkiye
olarak gösterilse de tarih incelendiğinde bunun doğru olmadığı ortaya çıkıyor.
Kadınlar dünyada ilk olarak ulusal
seçimlerde oy hakkını Yeni Zelanda’da 1893, Avustralya’da 1902, Finlandiya’da
1906 ve Norveç’te 1913, Rusya da 1917 yılında kazandılar.
Türkiye’de kadınlar pek çok hakka
Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında çıkarılan yasalar ile kendiliğinden, talep
bile etmeksizin ulaştı algısı ise gerçeği yansıtmıyor.
Ve elbette kadınlar Türkiye’de seçme ve
seçilme hakkını -tüm dünyada olduğu gibi- erkek egemen zihniyet ve iktidara
karşın giriştikleri amansız mücadele sonucunda kazandılar.
Kadınlar Halk Fırkası’na meclisten ret
Kadınlar ilk olarak 1923 yılında Nezihe
Muhiddin öncülüğünde ‘Kadınlar Halk Fırkası’nı kurmak istedi ancak bu isteğin
hayata geçirilmesi engellendi.
Kadınların milletvekili seçme ve seçilme
hakkına sahip olması 1924 anayasası hazırlanırken yeniden gündeme geldi ancak
TBMM genel kurulunda bu hakların yalnızca erkeklere tanınması fikri ağır
bastığından kadınlar siyasal haklar sağlayamadılar.
Günümüze baktığımızda ise kadınların
seçme ve seçilme hakkını elde etmesinin üzerinden 82 yıl geçti.
Ancak cezaevleri kadın seçilmişler ile
dolu.
Cezaevleri kadın siyasetçilerle dolu
OHAL döneminden bu yana yürütülen
operasyon kapsamında, 22 DBP’li (Demokratik Bölgeler Partisi) kadın eşbaşkan, 4
kadın vekil ve 2 partinin eş genel başkanları tutuklandı.
Tutuklu bulunan HDP’li kadın vekiller:
HDP Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ, HDP Diyarbakır Milletvekili Nursel
Aydoğan, HDP Hakkari Milletvekili Selma Irmak, HDP Şırnak Milletvekili Leyla
Birlik ve HDP Mardin Milletvekili Gülser Yıldırım.
Yine bu süreçte tutuklanan eşbaşkanların
isimleri ise şöyle:
DBP Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel,
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanı Gültan Kışanak, Hakkari Belediyesi
Eşbaşkanı Dilek Hatipoğlu, Van Özalp Belediye Eşbaşkanı Handan Bağcı, Erçiş
Belediyesi Eşbaşkanı Diba Keskin, Elazığ Karakoçan Belediye Eşbaşkanı Cennet
Ayık, Dargeçit Belediye Eşbaşkanı Zeynep Sipçik, Beytüşşebap Belediye Eşbaşkanı
Seyran Argan, Derik Belediye Eşbaşkanı Sabahat Çetinkaya, Diyadin Belediyesi
Eşbaşkanı Hazal Aras, Ergani Belediye Eşbaşkanı Aygün Taşkın, Bulanık
Belediyesi Eşbaşkanı Figen Yaşar, İdil Belediyesi Eşbaşkanı Nevin Oyman,
Erzurum Tekman Belediye Eşbaşkanı Tülay Karaca, Van Saray Belediye Eşbaşkanı
Zilan Aldatmaz, Van Çaldıran Belediyesi Eşbaşkanı Suna Atabay, Ovakışla Beldesi
Eşbaşkanı Servin Karakoç, Varto Belediye Eşbaşkanı Sabite Ekinci, Dersim
Belediyesi Eşbaşkanı Nurhayat Altun, Başverimli (Silopi) Belde Eşbaşkanı Rabia
Takas, Bitlis Belediye Eşbaşkanı Nevin Daşdemir, Güroymak Belediye Eşbaşkanı
Senayet Ata, Malazgirt Belediye Eşbaşkanı Memnune Söylemez.
Pelin ÖZKAPTAN
Gazete karınca