Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum
Derneği / Türkiye Hapishane Çalışmaları Merkezi (CİSST/TCPS), mahpuslara tek
tip kıyafet uygulamasıyla ilgili açıklama yaptı.
Açıklamada, tek tip kıyafet düzenlemesi
ve kabul etmeyen mahpuslara yönelik yaptırımlar ile uygulamanın ihlal ettiği
haklar anlatıldı.
24 Aralık 2017’de Resmi Gazete’de
yayınlanan 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması
Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 103. maddesi ile 5275 sayılı Ceza ve
Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a “tek tip kıyafeti” düzenleyen şu
ek madde eklenmişti:
“3713 sayılı Kanun kapsamına giren
suçlar nedeniyle tutuklu veya hükümlü bulunanlar, duruşmaya sevk nedeniyle ceza
infaz kurumu dışına çıkarılmaları durumunda, ceza infaz kurumu idaresince
verilen giysileri giymek zorundadır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 309 ila
312’nci maddelerinde düzenlenen suçlardan tutuklu ve hükümlü olanlar badem kurusu;
bu maddede belirtilen diğer suçlardan tutuklu ve hükümlü olanlar ise gri
renginde göğüs ve pantolon bölümü bitişik (tulum) giysiler giyer. Ancak kadın
tutuklu ve hükümlülerin giysileri bitişik şekilde (tulum) olmayabilir. Bu madde
hükümleri çocuklar ile hamile kadınlar hakkında uygulanmaz. Kadın tutuklu ve
hükümlülerin giysileri ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer hususlar
yönetmelikle belirlenir.”
Maddenin ikinci fıkrası ise tek tip
elbiseyi düzenleyen yönetmeliğin bir ay içerisinde yürürlüğe konulacağını ve
tek tip elbisenin de bu tarihten itibaren uygulamaya gireceğini karar altına
alıyor.
Tek tip giymeyene ziyaret yasağı ve
hücre cezası
Pazar günü yayınlanan toplam 144
maddelik iki KHK’daki üç maddenin, hapishaneler ve mahpuslarla ilgili olduğunu
açıklayan dernek, bu maddelerden biriyle tek tip giymeyen mahpuslara yaptırımın
da düzenlendiğini altını çizdi:
“KHK’nın 101. ve 103.’üncü maddeleri
siyasi mahpusların tek tip elbise giymesini, giymeyi kabul etmemeleri halinde
kendilerine disiplin cezası verilmesini öngörüyor. 101. madde, mahpusların tek
tip elbise giymeyi reddetmeleri halinde ‘ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma’
cezası verilmesini karar altına alıyor.
“Tek tip elbise giymeyi kabul etmeyen
mahpusların bir aydan üç aya kadar ailesiyle görüş yapabilmesi engellenecek ve
ilgili yasa gereği mahpus tek tip elbise giymeyi kabul etmediği sürece aile
görüşü yapması mümkün olmayacak.
“Ziyaret yasağına ek olarak 20 güne
kadar hücreye koyma cezası verilebilecek.
“Mahpuslar tek tip elbise giymeyi kabul
etmediklerinde üst üste disiplin cezaları verilecek ve ‘infaz yakma’ durumuyla,
bir başka deyişle koşullu salıverilme haklarını kaybetme ile karşı karşıya
kalacaklardır.
“Tek tip elbise giymeyi kabul etmeyen
mahpuslar mahkemeye çıkarılmayabilecek, yargı süreçleri işlemeyecek, insanlar
mahkemeye çıkmadan haklarında hüküm verilmesi gündeme gelebilecek.”
Yaklaşık 60 bin mahpusa tek tip kıyafet
Açıklamada, yaklaşık 60 bin mahpusa tek
tip kıyafet giydirilmek istendiği ifade edildi.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, 1 Kasım
2017’de, KHK’da bahsedilen TMK ve TCK’nın ilgili maddelerinden yargılanan
mahpusların sayısını 62 bin 669 olarak açıklamıştı. CHP İstanbul Milletvekili
Gamze Akkuş İlgezdi de 27 Kasım 2017’deki açıklamasında, bu mahpusların
yaklaşık 50 bininin “Fethullahçı Terör Örgütü [FETÖ]” iddiasıyla tutuklu
olduklarını ve yargılama süreçlerinin devam ettiğini söylemişti. Bu rakamlar
gösteriyor ki, yaklaşık 60 bin mahpusa tek tip elbise giydirilmesi
planlanıyor.”
CİSST/TCPS, tek tip kıyafetin bir insan
hakkı ihlali olduğunu, mahpusları haklara sahip birer özne olmaktan çıkarıp
suçlu olarak damgalanmış nesneler haline dönüştürdüğünü, masumiyet karinesini
ihlal ederek henüz yargılama aşamasındaki insanları suçlu ilan ettiğini
açıkladı. (AS)