İngiltere eski Başbakanı Tony Blair bugün Irak soruşturması kapsamında ülkesinin işgale katılması yönünde verdiği karara ilişkin soruları yanıtlayacak.LONDRA - İngiltere'nin eski Başbakanı Tony Blair bugün Irak'ın işgali kararı konusunda ilk kez kamuoyu önünde ifade veriyor. Blair, 11 Eylül saldırılarının ardından kitle imha silahlarına sahip terörisltlerin oluşturduğu tehlikeye ilişkin algılarının kökünden değiştiğini söyledi.
Ülkesinin ABD'nin Irak'ı işgaline katılmak için verdiği kararı savunmak için Irak Soruşturma Komisyonuna bilgi vermeye başlayan Blair, 11 Eylül'den sonra Saddam Hüseyin'in daha büyük bir tehdit haline gelmediğini, ancak kitle imha silahlarına sahip teröristlerin oluşturduğu tehlikeye ilişkin algılarının kökünden değiştiğini belirtti.Blair, 2003'teki ABD öncülüğünde yapılan Irak'ın işgalini, "Daha çok kişinin ölümüyle sonuçlanacak, yeni bir terörist saldırının düzenlenmesinden duyduğu korkular nedeniyle desteklediğini" kaydetti.
Blair sözlerini şöyle sürdürdü: "Tarafsız olarak konuşmak gerekirse, Irak'ın işgaline destek vermemin sebebi, Saddam'ın daha ileri gitmiş olması değil, bizim risk algılamamızın tamamen değişmiş olmasıydı. Eğer dini fanatizmden ilham alan bu insanlar 30 bin kişiyi öldürübilecek duruma gelebilselerdi bunu yapacaklardı. Bu andan itibaren, İran, Libya, Kuzey Kore, Irak... tüm bu rejimlerin varlığına son verilmeliydi. Ana düşüncem '11 Eylülden sonra eğer siz kitle imha silahlarına sahip bir devlet iseniz durmak zorundasınız' yönünde çok güçlü, açık ve vazgeçilmez bir mesaj vermekti''.
Blair, kendisi ve yakın çevresinin Irak lideri Saddam Hüseyin'i devirmeye çok kararlı oldukları, bu nedenle de Irak'ın kitle imha silahlarına ilişkin istihbarat bilgilerini abarttıkları ve işgal emrinin uluslararası hukuka uygun olduğundan başlangıçta şüphe duyan Başsavcıya baskı yaptıkları suçlamalarına yanıt verecek.
Soracakları soruların amacının Irak'ın işgaliyle sonuçlanan sürecin esası hakkında bilgi almak olduğunu ifade eden soruşturma komitesinin başkanı John Chilcot, soruşturma komisyounun Blair'e zor anlar yaşatacağı ümidinde olan kişilerin hayal kırıklığına uğrayabilecekleri uyarısında bulunarak, ''Bu bir soruşturma, bir dava duruşması değil'' diye konuştu.
ARKA KAPIDAN GİRDİ
Soruşturma komisyonuna bilgi vereceği konferans salonuna yerel saatle 07.00'de (TSİ 09.00) gelen Blair'in binanın kordon altına alınmış arka girişinden girerek kendisini bina önünde bekleyen 150 kadar göstericiyi atlattığı görüldü. Blair'i bekleyen göstericilerin, konferans salonu önünde "Tony'yi cezaevine kapatın", "Blair yalan söyledi binlerce kişi öldü" şeklinde sloganlar attıkları görüldü.
TEMSİLİ YALAN MAKİNESİ
Sorgu, İngiltere'de TV kanallarından ve internet sitelerinden canlı olarak yayınlanıyor. İngiliz Daily Telegraph gazetesi, sorgulamayı internet sitesinden canlı verirken, okuyucuların interaktif olarak oy vererek katılacağı temsili bir yalan makinesi de oluşturdu.
'FİNO' ALTI SAAT BOYUNCA SORGUDA
ABD'de eski Başkan George W. Bush'a işgal politikalarında eşlik ettiği için 'fino köpeği' lakabı takılan Blair, kamuoyunun ve basın ordusunun büyük bir merakla beklediği oturum sırasında yaklaşık altı saat boyunca 2003 yılındaki işgalin öncesi ve sonrasına ilişkin soruları yanıtlayacak. Altı saat boyunca ter dökecek Blair'in Saddam Hüseyin'in devrilmesinin, işgalin dökülen kana ve binlerce sivilin ve askerin ölmesine rağmen çok sayıda Iraklının hayatını kurtardığını ve daha iyi bir hayat yaşadığını öne sürmesi bekleniyor. Blair ayrıca, Saddam Hüseyin'in sahip olduğu iddia edilen ve asla bulunamayan kitle imha silahlarını üretme 'kapasitesine ve niyetine' sahip olduğunu da idda edecek. Oturumda tartışmalı bulunan hükümet dosyaları gündeme getirilecek ve Blair'in savaş kararını nasıl gerekçelendirdiği üzerinde yoğunlaşılacak.
BROWN: KAYGILANMIYORUM
Şubat sonu ya da Mart başı tıklayın kendisi de ifade verecek olan İngiltere Başbakanı Gordon Brown, Blair'in tanıklığının kendisini kaygılandırmadığını söyledi.
Sky News kanalına konuşan Brown, "Tony Blair, durumu anlatmaya, aldığı kararları göstermeye ve bunu mümkün olan en profesyonel şekilde ve etkinlikte yapmaya muktedir ve ben inanıyorum ki soruşturmada kendisine yöneltilen tüm sorulara bir yanıtı olacaktır" dedi.
BAŞKA ÜLKENİN İŞGALİNE NEDEN ORTAK OLDU?
Savaşa başından beri karşı çıkan Liberal Demokratların lideri Nick Clegg, Daily Telegraph gazetesine yazdığı makalede Blair'in tanıklığının "milyonlarca İngiliz vatandaşının kendisine hala sorduğu bir soruya yanıt verilmesi anlamında çok önemli bir an olacağı" yorumunu yaptı ve soruyu şu sözlerle ifade etti: "Başka bir ülkenin hukuk dışı işgaline niye ortak olduk?"
Clegg, Irak'ın işgalinin "Beyaz Saray'a itaatin alışıldık bir örneği olduğunu söylerken bunun, İngiltere ile Amerika arasındaki özel ilişkiye dair soru işaretlerini doğurduğunu belirtti. Chilcot soruşturmasında şimdiye kadar ifade veren bazı üst düzey yetkililer, 2003 yılının Mart ayındaki işgalin hemen öncesinde ellerine geçen istihbaratın; "Saddam Hüseyin'in sahip olduğu iddia edilen kitle imha silahlarının çoktan imha edildiğine işaret ettiğini" anlattı. Oturumda Blair'e ABD Başkanı George W Bush'a İngiltere'nin Irak'a yönelik bir askeri harekâtta kendilerine destek vereceği sözünü hangi aşamada verdiğinin de sorulması bekleniyor. Bazı tanıklar, dönemin hukuk işlerinden sorumlu Bakanı Lord Goldsmith'in oturumda anlattığına göre "Blair'e rejim değişikliği için güç kullanmanın yasadışı olacağı yolunda uyarılarda bulunmasına" rağmen; bu yönde bir garantinin 2002 yılında verildiğini anlatmıştı. Goldsmith açıklamasında, başta bir askeri müdahaleyi meşru kılmak için ikinci bir Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararı gerektiğini düşündüğünü söyledi.
Ancak Goldsmith, Konsey'in diğer üyelerinin yeni bir karara gerek olmadığını kabul ettiğini öğrendikten ve üst düzey Amerikalı yetkililerle görüştükten sonra fikrini değiştirdiğini belirtti.