AKP’nin meclise sunduğu Anayasa değişikliği paketinde, daha önce açıklanan paket üzerinde bazı değişiklikler yapılmış olduğu görüldü. Ancak bunlar ne 82 Anayasası’nın ne de daha önceki paketin özüne ilişkin.AKP tarafından hazırlanan 26 maddelik Anayasa değişikliği paketi dün Meclis Başkanı Mehmet Ali Şahin’e verildi. Meclis’te onaylanıp onaylanmayacağı konusunda sayı tartışmalarını da beraberinde getiren değişiklik paketi, gelecek hafta komisyonda görüşülmesinin ardından Genel Kurul'da oylanacak.
Meclis’e sunulmadan önce basına yansıyan 26 maddelik değişiklik paketi, içerdiği düzenlemelerle tartışma konusu olmuş, pek çok kesim tarafından eleştirilmişti. Anayasa Mahkemesi ve Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) dışında 82 Anayasası’ndan kayda değer pek bir değişiklik içermediği yorumları yapılan ilk değişiklik paketinde, AKP’nin Meclis’e sunmadan önce bir takım yeni değişiklikler yaptığı görüldü.
Daha önceki değişiklik paketinin özüne dokunmayan ancak özellikle yargı kurumlarında öngörülen değişikliklerde usul yönünden en çok eleştirilen noktaları yeniden düzenlediği görülen değişiklikler, bu açıdan Anayasa Mahkemesi ve HSYK üyeliklerine dair birkaç düzeltme niteliğinde. Diğer yandan yeni pakette grev ve sendikalara ilişkin değişikliklere ilişkin yapılan ekler göze çarpıyor. 82 Anayasası’nın maddelerinin özüne dokunmadan birkaç fıkranın kaldırılmasından ibaret olan bu değişiklikler fiilen geçerliliği olamayan genel grev yasağının kaldırılması ve bir iş kolunda birden fazla sendikaya üye olunabilmesi gibi düzenlemeleri kapsıyor.
Pakete son anda giren bir düzenleme ise Planlama başlığına eklenen Ekonomik ve Sosyal Konsey.
Buna göre, dün Meclis’e sunulan pakette ek olarak yapılan değişiklikler şöyle:• Mevcut Anayasa’nın 51. maddesinin 4. fıkrası “Aynı zamanda ve aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olunamaz” ifadesi çıkartılmış.
• Anayasa’nın daha önceki paketle başlığı “Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” olarak değiştirilmesi öngörülen 53. maddesindeki “Aynı işyerinde, aynı dönem için, birden fazla toplu iş sözleşmesi yapılamaz ve uygulanamaz” şeklindeki üçüncü fıkra da kaldırılmış ve daha önce değiştirilen toplusözleşme ile ilgili 4. paragrafa “toplu sözleşme hükümlerinin emeklilere yansıtılması” ifadesi eklenmiş.
• 54. maddenin üçüncü ve yedinci fıkraları, yani “Grev esnasında greve katılan işçilerin ve sendikanın kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu, grev uygulanan işyerinde sebep oldukları maddî zarardan sendika sorumludur.” ve “Siyasî amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grev ve lokavtı, genel grev ve lokavt, işyeri işgali, işi yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişler yapılamaz.” ifadeleri çıkartılmış.
• 69. maddede öngörülen değişikliklerde parti kapatılmasına izin verecek Meclis komisyonu ile ilgili daha önce yer almayan “talebin Türkiye Büyük Millet Meclisine ulaştığı tarihte Mecliste grubu bulunan her bir siyasî partinin” ifadesi eklenmiş. Yine bu paragrafta yapılan değişiklikteki “Reddedilen izin başvurusunda ileri sürülen sebepler, hiçbir şekilde yeni bir başvuruya konu olamaz” ifadesi kaldırılmış ve paragrafa “İzin talebinin Meclise ulaşmasından itibaren otuz gün içinde Komisyon oluşturulur ve Komisyon, kararını izin talebinin Meclise ulaşmasından itibaren en geç altmış gün içinde verir. Meclisteki siyasî parti gruplarınca, izin talebiyle ilgili görüşme yapılamaz ve karar alınamaz. İzin talebini karara bağlayacak Komisyonunun oluşumu, izin talebinin görüşülme usul ve esasları Meclis İçtüzüğüyle düzenlenir” maddesi eklenmiş.
• Daha önce bu maddede öngörülen “Meclis çalışmalarındaki oy ve sözler, Mecliste ileri sürülen düşünceler ve Meclisçe başka bir karar alınmadıkça bunların Meclis dışında tekrarı veya açığa vurulması ile idarenin eylem ve işlemleri, odaklaşmanın tespitinde gözetilemez” değişikliğinden “ve Meclisçe başka bir karar alınmadıkça bunların Meclis dışında tekrarı veya açığa vurulması” ifadesi çıkartılmış.
• “Adalet hizmetleri ile savcıların idarî görevleri yönünden Adalet Bakanlığınca denetimi, adalet müfettişleri eliyle yapılır. Buna ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir” şeklinde değiştirilen 144. madde “Adalet hizmetleri ile savcıların idarî görevleri yönünden Adalet Bakanlığınca denetimi, araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri adalet müfettişleri ile hâkim ve savcı mesleğinden olan iç denetçiler eliyle yapılır. Buna ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir” olarak yeniden düzenlenmiş.
• Anayasa Mahkemesini düzenleyen 146. maddede yapılan değişikliklerle, önceki pakette 19 olan Anayasa Mahkemesi üye sayısı 17 yapılmış. Üye sayısındaki değişiklik Cumhurbaşkanının seçeceği 14 üyeyi kapsıyor. Buraya bir üye Askeri Yargıtay’dan eklenmiş, üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar (birinci sınıf hâkim ve savcılar ibaresi eklenmiş) veya Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçeceği üye sayısı beşten dörde düşürülmüş ve daha önceki değişiklikte yer alan “iki üyeyi ise yüksek öğrenim görmüş Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları arasından seçer” ibaresi tamamen kaldırılmış.
• 148. maddeye daha önce yapılan değişikliklerin yanı sıra, 3. fıkrada düzenlenen Yüce Divan’da yargılanacaklar için şu cümle eklenmiş: “Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı da görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanırlar”. Yine bu maddede yer daha önce yer alan “Anayasa şikayeti” ifadeleri “bireysel başvuru” ile değiştirilmiş.
• 149. maddede yer alan “Anayasa Mahkemesi, üç bölüm ve Genel Kurul halinde çalışır” değişikliğinde bölüm sayısı ikiye indirilmiş. Genel Kurul’un toplanma sayısı ise 14’ten 12’ye indirilmiş. Bu maddede yer alan kanunla belirlenecek çalışma esasları arasına Anayasa Mahkemesinin kuruluşu, Genel Kurul ve bölümlerin yargılama usullerinin yanı sıra “Başkan, başkanvekilleri ve üyelerin disiplin işleri” de eklenmiş.
• HSYK’yı düzenleyen 159. maddede, HSYK’nın bileşiminde yapılması öngörülen değişikliklerde de bazı yeni düzenlemeler yapılarak, Anayasa raportörleri arasından seçilecek bir asıl ve bir yedek üye yerine Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca kendi üyeleri arasından seçeceği bir asıl ve bir yedek üye eklenmiş. Daha önceki değişiklikte Başkan tarafından belirlenen Başkanvekilinin seçimi ise Kurul’a bırakılmış.
• 166. maddenin başlığı “Planlama; Ekonomik ve Sosyal Konsey” olarak değiştirilmiş ve maddeye şu fıkra eklenmiş: Ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında hükümete istişarî nitelikte görüş bildirmek amacıyla Ekonomik ve Sosyal Konsey kurulur. Ekonomik ve Sosyal Konseyin kuruluş ve işleyişi kanunla düzenlenir”.
• Daha önceki pakette yer alan Anayasa’ya eklenen geçici 19. ve 20. maddelerde ise Anayasa Mahkemesi ve HSYK üyelikleri için yapılacak seçimlerin aday belirleme vs. gibi süreleri yeniden düzenlenmiş. (Kaynak: soL)