Alevilerin 2016’ın 10 Aralık’ından bu yana uğradığı hak gasplarını
derledik. Eğitimdeki gericileşmeden ev işaretlemelerine, baskın, gözaltı ve
yasaklardan KHK mağduriyetlerine kadar Aleviler pek çok haklarından yoksun
bırakıldı.
Alevilere yönelik asimilasyon, baskı, ayrımcılık tüm hızıyla devam ediyor.
AKP iktidarı dönemiyle daha da artan asimilasyon politikalarına karşı
Alevilerin yargıya taşıdığı davalar sonuçlandı. Ancak iktidar mahkeme
kararlarını da yerine getirmiyor. Cemevlerine ibadethane statüsü verilmemesi,
Alevi çocukların zorunlu din dersinden muaf tutulmaması en önemli bir hak
ihlali olarak devam ediyor.
10 Aralık İnsan Hakları Haftası başlarken, Alevilerin 1 yıl içinde yaşadığı
hak ihlallerini derledik.
EĞİTİMDE HAK İHLALİ
AKP hükümeti yeni eğitim müfredatı ile Alevi öğrenciler üzerindeki dinci
gerici baskıyı giderek artırdı. Zorunlu din dersi dayatması sürerken din
dersinde Alevilik müfredattan tamamen kaldırıldı ve cihat kavramı okutulmaya
başlandı.
Ders kitaplarında, Alevilikte cem yürütülürken gerçekleşen ibadetin en
önemli aşamalarından biri olan semah ise halk oyunu olarak gösterildi. Aleviler
bunu asimilasyonun en önemli bir parçası olarak gördüklerini söyleyerek
müfredattaki bu değişiklikleri yaptıkları açıklamalarda kınadılar. Okullar
açıldıktan sonra ise Alevi Bektaşi Federasyonu ve Eğitim -Sen öncülüğünde bu
eğitim müfredatına karşı İstanbul Kartal Meydanı’nda ‘Bilimsel, laik, anadilde
eğitim” talebiyle miting gerçekleştirdiler.
EV İŞARETLEMELERİ, BASKINLAR, GÖZALTILAR, TUTUKLAMALAR
Aleviler yaşadıkları bölgelerde baskılara maruz kalmaya devam etti.
Özellikle son birkaç ay içinde ardarda yaşanan ev işaretlemeleri, baskınlar
Alevilerde endişe yarattı. Onlardan bazıları şöyleydi:
Malatya’nın Yeşilyurt ilçesinde Cemal Gürsel Mahallesi’nde Alevilere ait 13
ev kırmızı boya ile işaretlendi.
Adana’da Arap Alevilerin yaşadığı Alihocalı köyündeki mezarlar tahrip
edildi.
İstanbul Bahçelievler’de bir yıl önce kimliklerinden İslam ibaresini
sildiren bir ailenin kapısına X işareti konuldu. Kapının yanına da “defol dinsiz”
yazılarak üç hilal ve çarpı işareti konuldu.
Malatya ve İstanbul’un ardından Alevilerin çoğunlukta yaşadığı Manisa’nın
Hafsa Sultan Mahallesi’ndeki bir evin duvarına çarpı işareti konuldu.
İstanbul Sultangazi’deki Habipler Cemevi’ne ibadet sırasında saldırı
düzenlendi. Cemevinin camı taşla kırılarak, cemevine içinde ateş bulunan kova
atıldı. Cemevinde hasar oluştu.
İstanbul’da yapımı devam eden Armutlu Cemevi’ne sabah saatlerinde polis
hiçbir gerekçe göstermeden kapısını kırarak arama yaptı.
Dersim Dernekler Federasyonu (DEDEF) Yönetim Kurulu Üyesi 7 kişi, Bursa
Dersimliler Derneği Başkanı Hediye Zengin, Demokratik Alevi Derneği Ankara
Mamak Şube Başkanı Hasan Altun sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek
gözaltına alındı.
Mersin’de gözaltına alınan Pir Sultan Abdal Kültür Derneği İl yöneticisi
Hasret Vurucu ve Gençlik Komisyonu üyesi Duygu Canıtez örgüt üyesi olduğu
gerekçesiyle tutuklandı.
YASAKLAR…
15 Temmuz darbesinin ardından ilan edilen OHAL Alevilerin yaşamlarını daha
da zorlaştırdı. Alevilerin yaşadıkları ilçe, köyler ve yaylaları özel güvenlik
bölgeleri veya yasaklı bölge ilan edildi. Yazın yaylalarına gidemeyen köylüler,
güvenlik bölgelerinde olduğu gerekçesiyle inanç merkezlerinde de ibadet
edemediler.
OHAL nedeniyle her yıl geleneksel olarak Alevi bölgelerinde düzenlenen
Dersim’de Munzur Kültür Festivali ile Adıyaman’da Höbek Baba ile Aziz Dede anma
etkinlikleri, Koçgiri’de Cogi Baba Festivali, Erzincan’da Zerban İnanç ve
Külltür Festivali yasaklandı.
DERSİM’DE BOMBARDIMAN VE ORMAN YANGINLARI
Dersim özelinde ise oluşturulan özel güvenlik bölgelerindeki askeri
operasyonlar sonucu binlerce hektarlık alanlar küle döndü. Haftalarca güvenlik
gerekçe gösterilerek halkın da müdahalesine izin verilmedi. Yüzlerce hayvan
telef olurken, bölgede kimi yaşayanlar ise göç etmek zorunda kaldı. Türkiye ve
Avrupa’da orman yangınlarına ilişkin Alevi kurumları, siyasi partiler, çevre
örgütleri eylemler düzenledi. HDP Milletvekili Alican Önlü konuyu meclise
taşıdı. Tüm girişimler sonucunda haftalar sonra yangına müdahale edilebildi.
Dersim’de ayrıca Nazimiye’ye bağlı Uzun Tarla (Han) köyünün bombalanması
sonucu yaşamını yitiren bir yurttaşın daha naaşı Tunceli Cemevi tarafından
kabul edilmedi. Köyde yaşayan Ercan Güneş ile birlikte OHAL boyunca Dersim’deki
askeri operasyon ve bombardımanlarda 5 kişi yaşamını yitirdi.
ALEVİLERİN SESİ TV10’UN MAL VARLIĞI SATILDI
OHAL’in ardından çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnameler ile kapatılan medya
kuruluşları arasında bulunan Alevilerin Sesi TV10’un mal varlıkları ise TMSF tarafından
ihale yoluyla satıldı.
Mal varlıkları ihale yoluyla satışa çıkarılmasının ardından TV10
Yönetimi’nin OHAL Komisyonu’na başvurusu ise “KHK listesinde adı yok” denilerek
reddedildi.
Ayrıca, TV10’da “Hak Yolu” programının yapımcısı ve sunucusu Gazeteci Diren
Keser hiçbir gerekçe gösterilmeden 13 gün boyunca gözaltında kaldı. TV10’un
çalışanları ise kapatıldığından bu yana her hafta Cumartesi Galatasaray
Meydanı’nda eylem yapıyor.
İHRAÇ, İŞTEN ÇIKARMA, DAVALAR
Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltı, tutuklama, ihraç ve
işten atmalar ise Aleviler üzerinde de devam etti. 686 sayılı KHK ile pek çok
akademisyenin ve Eğitim-Sen’li öğretmenlerin çoğunluğu Aleviydi.
Eğitimciler Şıh Çoban Ocağı Piri Zeynel Kete, Pir Sultan Abdal Kültür
Derneği Merkezi Yürütme Kurulu üyesi Songül Tunçdemir onlardan biriydi.
İzmir Aliağa Cemevi Dedesi Baba Mansur Ocağından Pir Gökmen Savak ise
çalıştığı İzmir Aliağa Belediyesi’nden sosyal medya üzerinden MHP Lideri Devlet
Bahçeli’yi eleştirdiği için keyfi olarak işten çıkarıldı.
İşinden ihraç edildikten sonra açlık grevine başlayan Nuriye Gülmen ve
Semih Özakça’ya destek veren Pir Sultan Abdal Kültür Derneği yöneticileri ve
üyeleri hakkında dava açıldı.
Ankara Tuzluçayır’da bulunan Hacı Bektaş Veli Kültür Derneği ve Cemevi’nin
‘Nuriye ve Semih için Mamak Dayanışması’ eylemine ise polis saldırdı.
UĞUR KURT, BERKİN ELVAN…
İstanbul Okmeydanı’nda cemevi bahçesinde beklerken polis kurşunuyla
hayatını kaybeden Uğur Kurt’un ölümüyle ilgili İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nde
görülen davada sanık polis Sezgin Korkmaz’a ‘taksiren ölüme sebebiyet vermek’
suçundan 1 yıl 8 ay hapis cezası verildi. Daha sonra hapis cezası, 12 bin 10 TL
adli para cezasına çevrildi.
Gezi Direnişi sırasında 15 yaşındaki Berkin Elvan’ın katledilmesine ilişkin
açılan davada mahkeme, “kaçma şüphesinin bulunmaması” nedeniyle sanık polisin
tutuksuz yargılanma halinin devam etmesine ve tanıkların dinlenmesine karar
verdi.
SİVAS DAVASI’NDA FİRARİ SANIKLAR BULUNAMADI
2 Temmuz 1993’te 35 kişinin yakılarak öldürüldüğü Madımak Katliamı
Davası’nda bir ilerleme kaydedilemedi. Haklarında yokluğunda tutuklama kararı
bulunan sanıkların yakalanması için emniyet ve diğer kurumlara yazılan
müzekkerelere cevap verildi, sanıkların yakalanamadığı bildirildi.
Davada zaman aşımı söz konusu olurken, İstanbul Büyükşehir Belediye
Başkanlığı’ndan Kadir Topbaş’ın istifası sonrası boşalan koltuğa Sivas davası
sanık avukatlarından Mevlüt Uysal getirildi. Aleviler, Uysal’ın
ödüllendirildiğini belirterek tepki gösterdi.
DERSİM VE MARAŞ ANMALARI’NDA CEZA
Dersim Katliamı’nda idam edilen Seyit Rıza ve arkadaşları ölümlerinin 80.
yılında da anıldılar. Anmalarda yıllardan beri yineledikleri talepler hala bir
karşılık bulmuş değil. Bunun yanı sıra Dersim Katliamı’nda yaşamını
yitirenlerin anmasına katılanlara ceza kesildi. Dersim Katliamı’nın 80. yılında
Seyit Rıza Meydanı’nda bir araya gelen Dersimlilere OHAL yasalarına uymadıkları
ve bu nedenle kabahat işledikleri gerekçesiyle 227 lira para cezası verildi.
Ceza alanlar arasında Dersim Araştırmaları Merkezi yöneticilerinden sanatçı
Ferhat Tunç da bulunuyor.
Öte yandan Maraş Katliamı’nı protesto sırasında yaptığı konuşmada Erdoğan’a
hakaret ettiği iddiasıyla Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu Onursal
Başkanı Turgut Öker’e de hapis cezası verilmişti.
HATUN TUĞLUK’UN CENAZESİNE SALDIRI
Kocaeli’de Kandıra F Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan HDP Eş Genel Başkan
Yardımcısı Aysel Tuğluk’un annesi Hatun Tuğluk’un cenazesine ırkçı saldırı
düzenlendi. Saldırının ardından cenaze mezardan alınarak memleketi Dersim’de
toprağa verildi. Ankara’da yaşamını yitiren ve HDP Eş Genel Başkan Yardımcısı
Aysel Tuğluk’un annesi Hatun Tuğluk’un cenazesine yapılan saldırıyla ilgili
açılan davada, tutuklu 3 saldırgan tahliye edildi. Dava duruşmasında olay günü
orada bulunan 12 polisten kimi olayı hatırlamadıklarını iddia ederken, tamamına
yakını ‘biz olayı görmedik’ yönünde ifade verdiler.
IŞİD TEHDİTİ
Ankara Valiliği, IŞİD’in Dikmen’de sivil toplum kuruluşlarını hedef alan
saldırı hazırlığında olduğunun tespit edilmesinin ardından Alevi kurum
başkanlarını valiliğe çağırdı. IŞİD’in hedefinde olduğu iddia edilen cemevleri
için güvenliğin artırılması kararı alındı. Saldırı ihtimali gerekçe
gösterilerek Adana, Mersin, Ankara ve İstanbul başta olmak üzere birçok cemevinin
girişine polis noktası (karakol) kuruldu.
Bu güvenlik bahane edilerek PSAKD’nin Ankara’da bulunan tüm şube
başkanları, Maraş Terolar’da yapılan AFAD kampına ilişkin yayınladıkları
bildiri nedeniyle Tuzluçayır Polis Karakolu’nda ifade verdiler.
CEMEVİNE DE KAYYIM ATANDI
Bayraklı Belediyesi, İzmir Alevi Kültür Derneği Yamanlar Cemevi’ne ait
düğün salonuna müdahale ederek yıktı.
Öte yandan İzmir Alevi Kültür Derneği Yamanlar Cemevi’ne İzmir Büyükşehir
Belediyesi tarafından bu defa kayyım atandı, dernek üyeleri tarafından kabul
edilmeyince geri çekildi. Bundan bir süre sonra da İzmir Büyükşehir Belediyesi
Başkanı Aziz Kocaoğlu cemevine el koyup kayyım atayacağı tehdidinde bulundu.
CEMEVLERİNİN ELEKTRİK GİDERLERİ…
İstanbul’da bulunan Erenler Eğitim ve Kültür Vakfı “Aleviliğin ibadethane
yeri olan cemevlerinin ibadethane olarak kabul edilmesi ve giderlerinin Diyanet
İşleri Başkanlığı’nın bütçesinden karşılanması” için açtığı davayı kazanmıştı.
Mahkemenin “Dava sonuçlanıncaya kadar BEDAŞ hiç bir işlem yapamaz” tedbir
kararına rağmen BEDAŞ, İstanbul Esenyurt’ta bulunan Erenler Cemevi’nin
elektriklerini kesme girişimini sürdürüyor. BEDAŞ, cemevine ihtarname gönderdi.
İstanbul Sütlüce’de AKP İl binası ve Hilton Otel arasına sıkıştırılmış 600
yıllık Karaağaç Dergahına 15 yıldır elektrik verilmiyor. Dergaha gelenler gazlı
lüks lambası ve yakılan mumlar eşliğinde cem olup semah dönüyorlar.
ALEVİLERE YÖNELİK HAK İHLALLERİNDEN BAZILARI
Maraş’ın Dulkadiroğlu ilçesine bağlı Alevilerin yaşadığı Terolar köyünde
bölge insanının karşı çıkmasına rağmen inşa edilen Afet ve Acil Durum Yönetimi
Başkanlığı’na (AFAD) bağlı 27 bin kapasiteli kamp, köylüleri mağdur etmeye
devam ediyor. Artık evlerinin değil bahçe kapılarını dahi gündüz vakti
kilitlemek zorunda kalan halk, hala kanalizasyon sorununun giderilmemesinden de
şikayetçi.
Mersin Akdeniz Belediyesi’nin geçtiğimiz yıllarda açtığı Demokrasi ve
Kardeşlik Parkı’nda yer alan Madımak Şehitleri anıtındaki isim plaketleri 28
Ocak günü kimliği belirlenmeyen kişilerce söküldü.
18 ocak günü Diyarbakır’daki bombalı saldırıda yaşamını yitiren dört
polisten biri olan Şenali Ocak’ın cenazesinin cemevinden kaldırılmasına izin
verilmedi.
Amasya Merzifon’a bağlı Oymaağaç Köyü’nde cami-cemevi Alevi kurumlarının
tepkisine rağmen açıldı.
Isparta’nın Senirkent ilçesine bağlı Uluğbey köyünde Alevi inanç merkezine
mermer ocağı ruhsatı verildi.
Diyarbakır’daki Alevilere cemevi tahsis eden dönemin belediye başkanı Osman
Baydemir’e bu nedenle ‘6 aydan 2 yıla kadar hapisle yargılanması’ için fezleke
düzenlendi.
Hacı Bektaş Veli Dergahı’na yapılacak abdesthane projesi iptal edildi,
ödenek geri çekildi.
İstanbul’da Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı (HBVAKV) Sancaktepe
Şubesi 4 yıldır bir dükkanın deposunda etkinliklerini ve ibadetlerini
yapıyorlar.
Almanya’nın Mannheim kentinde bulunan Helena Lange Meslek Okulu’nun
tuvaletinin kapılarına Alevilere yönelik nefret yazıları yazıldı. Yazıyı fark
eden bir öğrenci Mannheim Cemevi’ne başvurdu. Cemevi yönetimi, okul yönetimine
ve savcılığa başvurarak suç duyurusunda bulundu.
Tokat’a bağlı 400 Alevi köyünden biri olan Hubyar Köyü’nde bulunan Hubyar
Sultan Tekkesi’ne Tokat Vakıflar Müdürlüğü tarafından el konuldu. Mülkiyet
mücadelesinde müştemilatın 8 parseli için yapılan duruşma Hubyar köyü muhtarı
lehine sonuçlandı.
Akdeniz Üniversitesi (AÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim
Üyesi Prof. Dr. Harun Gümrükçü, kendisi ve öğrencilerine mobbing uygulandığını
ileri sürdü. Gümrükçü, “Ailesi Alevi olan bir öğrencimizin bilimsel proje
çalışması aylardır engelleniyor” dedi.
HES’ler Tokat’taki Yeşilırmak boylarındaki Alevilerin doğasını ve ibadet
yerlerini yok ediyor.
Sevim KAHRAMAN/İSTANBUL
PİRHA-