Küresel krizin etkisiyle azalan vergi gelirleri ve artan harcamalar bütçeyi vurdu. Merkezi yönetim bütçesi yılın ilk iki ayında 10 milyar 359 milyon TL açık verdi. Açıkta geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2 bin artış yaşandı. Yıllık hedef olarak belirlenen açığa iki ayda ulaşıldı. Seçimden sonra sağlığa, eğitime ayrılan payın düşürülmesi, vatandaştan daha çok para talep edilmesi, sosyal harcamaların iyice kısılması vb., “önlem” adına faturanın vatandaşa çıkılması bekleniyor.
Faiz hariç bütçe giderleri içinde en yüksek tutarlı artış seçim yatırımlarını gösteren cari transferler kaleminde görüldü. Şubat ayında cari transferler yüzde 55.5 artarak 5 milyar 643 milyon TL’den 8 milyar 777 milyon TL’ye çıktı.
PATRONA İNDİRİMİN MALİYETİ AĞIR
2008 yılı Ekim ayından itibaren uygulanmaya başlanan sosyal güvenlik primi işveren hissesinin 5 puanlık kısmının Hazine tarafından ödenmesi de diğer bir etken oldu. Ocak-şubat döneminde bu amaçla yapılan transfer tutarı 702 milyon TL olarak gerçekleşti.
Cari transferler içindeki tarımsal destekleme ödemeleri ocak-şubat döneminde 1 milyar 879 milyon TL oldu. Aynı şekilde mahalli idare payları ise, 2 milyar 606 milyon TL olarak gerçekleşti.
AÇIĞIN ARTMASI BEKLENİYOR
Hükümetin yeni aldığı ve vergi indirimlerini de kapsayan önlemlerin yarattığı 5.5 milyar TL’yi bulan yeni maliyet bütçede kendini hissettirecek. Öte yandan bütçede yüzde 4 öngörülen büyüme hedefinin eksiye döneceği artık biliniyor. Bu nedenle bütçede tahmin edilen vergi gelirlerinin hiçbirinin tutmayacağı ve bütçe açığının yıl sonunda öngörülen 10.4 milyar TL yerine 30 milyar TL’ye çıkacağı tahminleri yapılıyor.
2009 Bütçesi’nin artık revizyondan öte yeni yapılması gerektiği vurgularının yanı sıra, bütçe açığının mevcut şartlarda daha da artacağına dikkat çekiliyor.
Vergi gelirlerinin yüzde 70 oranında ÖTV ve KDV’ye dayanması, ÖTV ve KDV geliri düştüğü bu dönem bütçede açığın artmasını kaçınılmaz kılıyor. 2001 yılından sonra Türkiye’de bütçe fazlası verebilmek adına emekçilere ağır faturalar bindirilirken, şimdi vatandaşlar bütçe açığının faturasını ödeyecek gözüküyor.
HÜKÜMET GEÇ AÇIKLADI
Aylık bütçe gerçekleşmeleri rutin olarak bir sonraki ayın ilk yarısında açıklanmasına rağmen şubat ayı için bu kural bozuldu. Üretim ve kapasite kullanım oranlarının kötü gelmesi, bu nedenle beklenenden de kötü çıkan şubat bütçe rakamlarının hükümet tarafından bilerek geç açıklandığı yorumları yapılıyor.
Ekonomide kritik rakamlar birer birer açıklanırken, Maliye Bakanlığı’nın şubat ayı bütçe gerçekleşmelerini ayın 20’sine bırakması yapılan yorumları güçlendirdi. Ekonomik krizin etkisiyle bütçe performansında şubat ayı gerçekleşmelerinin geçen hafta açıklanması gerekiyordu. Ancak krizin etkisini artık belirgin olarak yansıtan bütçe rakamlarının beklenenden de kötü çıkması nedeniyle açıklamanın düne bırakıldığı belirtiliyor.
Hükümet art arda gelen kötü haberlere bir yenisini böylece biraz daha gecikmeli olarak eklemiş oldu. (EKONOMİ SERVİSİ)
