Aynı işi yapan kadın ve erkekler arasındaki ücret eşitsizliğine dikkat çekmeyi amaçlayan ‘Eşit Ücret Günü’ kapsamındaki ‘Kırmızı Cüzdan Kampanyası’ Türkiye’de dün ilk kez kutlandı. Kadınlar, aynı değerdeki iş için toplumsal cinsiyete dayalı nedenlerle kendilerini dezavantajlı duruma sokan eşitliksiz ücretlendirilmeyi protesto etti. Avrupa ve ABD’de ‘Equal Pay Day’ adıyla kutlanan bu gün, 15 Nisan’da Türkiye’nin de katılımıyla dünya genelinde kutlanacak. Kırmızı cüzdanla sembolize edilen ‘eşit işe eşit ücret’ talebi kapsamındaki etkinlikler 15 Nisan’a kadar sürecek.
Neden 28 Mart ?
Kampanya tarihi, kadın ve erkek arasındaki ücret eşitsizliğini ortaya koyan hesaplama sonucuyla belirleniyor. Hesaplama; bir kadının, bir erkeğin yıl boyu kazandığı ücreti kazanabilmesi için bir sonraki senede hangi tarihe kadar çalışması gerektiği esasına dayanıyor. Türkiye’ye ilişkin olarak yapılan hesaplamalar sonucunda bir erkeğin 365 günde kazandığı ücret için bir kadının 87 gün daha fazla çalışması gerektiği ortaya çıkmış. Bu nedenle ‘Kırmızı Cüzdan Kampanyası’nın Türkiye’deki başlangıç tarihi 28 Mart olarak belirlenmiş. Bu belirlemede, ulusal çapta toplumsal cinsiyete duyarlı ve ücret eşitsizliklerini ortaya koyan veriler bulunmadığından TÜSİAD’ın 2000 yılında hazırladığı ‘Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset’ isimli raporu baz alınmış.
Kırmızı Cüzdan Kampanyası başlangıcı Avrupa’da farklı tarihlere denk geliyor. Kadınlar erkeklerle aynı ücreti alabilmek için İsviçre’de 69 gün, Almanya’da 79 gün, Avusturya 106 gün daha fazla çalışmak zorunda kalıyor. Bu nedenle kampanyanın başlangıç tarihi İsviçre’de 10 Mart, Almanya’da 20 Mart, Avusturya’da’ysa 16 Nisan olarak belirlenmiş.
Kırmızı Cüzdan Kampanyası’nın Türkiye’deki organizatörlerinden ve BPW Avrupa Koordinasyonu Komitesi Üyesi Arzu Özyol, tanımın uluslararası literatürde de artık kabul edildiğini, ücret eşitsizliğinin nedenlerininse oldukça karmaşık olduğunu söylüyor. “Ücretlerdeki bu eşitsizlik yaş, posizyon, eğitim düzeyi, deneyim gibi bazı nedenlerden kaynaklanabildiği gibi uzmanlık dalı, çalışma koşulları ve iş sözleşmelerine bağlı olarak da ortaya çıkabililiyor” diyen Özyol, en yeni tarihli Eurostat verilerine gore 27 AB üyesindeki cinsiyete dayalı ücret eşitsizliğinin yüzde 17,4 oranında olduğunu söylüyor. Türkiye’de bu konuda yeterli verinin olmadığını söyleyen Özyol, diğer ülkelerde eskiye oranla iyileşme olduğunu açıklıyor. “Örneğin bir önceki yıla göre bu konuda ilerleme kaydeden Almanya, ‘Eşit Ücret Günü Kırmızı Cüzdan Kampanyası’nı geçen yıl 15 Nisan’da başlatmışken bu yıl 20 Mart’a çekti” diyor.
Özyol’un açıklamasına göre, Türkiye’de kadınların işgücüne katılımı 1950’lerden beri düşüyor. Gerçi bu erkekler için de geçerli bir durum ama kadınların sahip olduğu oran şaşırtıcı. 1955 senesinde çalışabilir kadın nüfusunun yüzde 72’si istihdam edilirken, bu oran bugün yüzde 24,3. Kentlerde kadınların işgücüne katılımıysa Türkiye ortalamasının altında.
İlk kez 1988’de ABD’de kutlanan ‘Kırmızı Cüzdan Kampanyası’ Türkiye’de ilk kez bu sene kutlanıyor.
