Başbakan Tayyip Erdoğan’ın “teğet geçti” dediği ekonomik krizle birlikte, peş peşe açılan paketlere rağmen işsizlik tırmanırken, bütçe de büyük açık veriyor. Vergi gelirlerindeki düşüş ve seçim nedeniyle kamu harcamalarında yaşanan artış, daha yılın ilk iki ayında devletin bütçesinde 10.4 milyar liralık “delik” oluşturarak, yıllık tahmine ulaştı.
Uzun süredir milli gelir, bütçe rakamları, enflasyon, cari açık, dış ticaret ve borçlanma gibi makro veriler üzerinde revizyon çalışması yürüten ekonomi bürokrasisi, krizin hasar faturasını gösterecek revize rakamları açıklamak için 2009’un ilk üç aylık verilerini bekliyor. Revizyonda, Nisan’da açıklanacak üç aylık üretim, petrol fiyatları, bütçe gelir ve giderleri gibi makro ekonomik büyüklükler belirleyici olacak.
BÜTÇEDE REKOR AÇIK
Şubat'ta bütçe açığı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 824 artarak 7.4 milyar liraya çıktı. Sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri için yapılan transfer yüzde 48.7 artarak 8 milyar 928 milyon TL oldu. Bu artışta, sosyal güvenlik reformu kapsamında 2008 yılı Kasım ayından itibaren devletçe Sosyal Güvenlik Kurumu'na “sosyal güvenlik katkısı” olarak yapılan transferler ile ekonomik gelişmelere bağlı olarak prim gelirleri tahsilatındaki yavaşlama önemli bir etken oldu.
Bütçe açığında yaşanan artışta, geçen yılın Ekim ayından itibaren uygulanmaya başlanan sosyal güvenlik primi işveren hissesinin 5 puanlık kısmının Hazine tarafından ödenmesi de diğer bir etken oldu. Ocak-Şubat döneminde bu amaçla yapılan transfer tutarı 702 milyon TL olarak gerçekleşti.
Ekonomiyi canlandırmaya yönelik paketlerin maliyeti de her gün biraz daha artıyor. Bugüne kadar toplam 30 milyar liralık büyüklüğe ulaşan paketlere, yenilerinin ekleneceği belirtiliyor. Paketlerin başında da, patronların vergi yükünü hafifletmeya dönük “önlemler” gelecek. Bu amaçla, SSK primlerinde erteleme, ücretlerden alınan Gelir Vergisi ve Damga Vergisi’nde ötelemeye gidilmesi planlanıyor. Ayrıca, Kredi Garanti Fonu’ndan şirketlere aktarılan kaynağın da arttırılması öngörülüyor. Yılsonuna kadar açıklanacak paketlerin büyüklüğünün 50 milyar lirayı aşması bekleniyor.
42 BİN SENDİKALI ARTIK İŞSİZ
Ekonomik krizle birlikte Türkiye’de işsizler ordusuna her gün yenileri ekleniyor. İşsizlik oranı yüzde 14’le rekor düzeye varırken, işten çıkarmalardan en çok sendikalı işçiler etkileniyor. Türk-İş’in oluşturduğu ‘Krize Karşı Emek Masası’na gelen bilgiler, son aylarda 42 bin sendikalı işçinin işini kaybettiğini; işten çıkarma ve ücretsiz izin uygulamalarının otomotiv-metal, çimento-seramik, tekstil ve gemi yapımı sektörlerinde yoğunlaştığını gösteriyor.
HÜKÜMET İMF’YLE UZLAŞMA ARAYIŞINDA
Üç aylık verilerde hedeften yüzde 30 sapma bekleniyor. Bu sıkıntılı sürecin aşılması için IMF’yle imzalanacak anlaşma da önem taşıyor. Henüz uzlaşmaya varılmamakla birlikte, Nisan ayında Londra’da yapılacak G20 Liderler Zirvesi’nin ardından rotanın netleşmesi bekleniyor. Hükümetin, IMF’in, “nereden buldun”, “Gelir İdaresi’nin özerkliği” gibi “olmazsa olmaz” dediği unsurlarda uzlaşmaya çalışacağı ifade ediliyor.
ANF / 02.04.09
