Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM), Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ve Araştırma Görevlisi Burak Darbaz tarafından hazırlanan ‘Türkiye’deki bölgeler arasında refah seviyeleri karışılaştırması’ başlıklı araştırma, çarpıcı sonuçlar ortaya çıkardı.
BETAM araştırmasına göre, İstanbul’da yaşayan bir tüketicinin ortalama harcaması, Güneydoğu Anadolulu’dan üç, Ortadoğu Anadolulu’dan iki, Kuzeydoğu Anadolulu’dan 1.8 kat daha fazla çıktı. BETAM, Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ve Araştırma Görevlisi Burak Darbaz tarafından hazırlanan ‘Türkiye’deki Bölgeler Arasında Refah Seviyeleri Karşılaştırması’ başlıklı araştırma notunu yayınladı.
Refah karşılaştırıldı
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre yapılan araştırma notunda, bölgelerin ülke çapındaki ana harcama gruplarına göre sınıflandırılmış harcama payları kullanılarak bölgeler refah seviyeleri bakımından karşılaştırıldı. Araştırmaya göre, refah düzeyinde yaklaşık 12 milyon 573 bin kişi nüfusu ile İstanbul birinci, 7 milyon 170 bin kişi nüfusu ile Güney Doğu Anadolu Bölgesi sonuncu sırada bulunuyor.
Araştırmada, ‘12 ana harcama kalemine göre ayrılmış tüketim harcamaları içindeki nüfusa ve bölgesel fiyat endekslerine göre düzeltilmiş bölgesel paylar’ tablosuna yer verildi.
Arada çok fark yok
Araştırmanın en çarpıcı sonuçları şöyle: “İlk çarpıcı sonuç, İstanbul’un hâlâ birinci sırada olmasına rağmen, ikinci, üçüncü ve hatta dördüncü sıradaki bölgelerle arasında ciddi bir farkın bulunmayışı olarak ortaya çıkıyor.
İkinci çarpıcı sonuç da Kuzeydoğu Anadolu, Ortadoğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu ile Türkiye’nin geri kalanı arasındaki farkın oldukça büyük olduğu, özellikle Güneydoğu Anadolu bölgesinin diğer bölgelere kıyasla çok geride olduğu görüntüsü.
Üçüncüsü de, bu üç bölgenin dışında kalan bölgeler arasında refah düzeyi bakımandan büyük farkların olmayışı.
İstanbul nerede birinci
Buna göre, İstanbul, ‘Gıda ve Alkolsüz İçecek, Alkollü İçecek Sigara Tütün, Giyim ve Ayakkabı, Konut ve Kira, Ev Eşya Ev Bakım Hizmetleri, Sağlık, Ulaştırma, Haberleşme, Eğlence ve Kültür, Eğitim, Lokanta ve Oteller ile Çeşitli Mal ve Hizmet’ kalemlerinin yalnızca dördünde (konut, sağlık, haberleşme, lokanta ve oteller) ilk sırada iken, Doğu Karadeniz, gıda ve alkolsüz içecekler, giyim ve ayakkabı, ev eşyası ve ev bakım hizmetleriyle diğer harcamalar kalemlerinde birinci sırada bulunuyor.
Eğitimde Ankara
Eğitim ve eğlence harcamalarında en büyük pay, içinde Ankara’nın da bulunduğu Batı Anadolu bölgesine, alkollü içecekler ve sigara harcamalarında en büyük pay Batı Marmara bölgesine, ulaştırma harcamalarında en büyük pay ise Ege Bölgesi’ne ait.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi ise tüm kalemlerde son sırada yer aldı. Araştırmaya göre, en yüksek refah düzeyindeki İstanbullu ortalama bir tüketici, Güneydoğu Anadolu’da ikamet eden ortalama bir tüketicinin reel olarak neredeyse üç katını harcıyor.
Özellikle Güneydoğu Anadolu’daki ortalama bir bireyin Orta Anadolu’lu ortalama bir bireyin yarısından da az tüketiyor olmasının son derece çarpıcı olduğu belirtilen araştırmada, Güneydoğu Anadolu’nun refah düzeyi bakımından Türkiye’nin diğer bölgelerinden bir hayli kopuk durduğu kaydedildi.
Eşitsizliğe bakın
Bölgeler arası refah düzeyi eşitsizliğine işaret edilen araştırmada, şu görüşlere yer verildi:
“Ortalama bir İstanbullu’nun toplamda ortalama bir Güneydoğu Anadolulu’dan neredeyse üç, Ortadoğu Anadoluludan iki, Kuzeydoğu Anadolulu’dan 1.8 kat daha fazla harcıyor. Ortalama bir İstanbullu, ortalama bir Güneydoğu Anadolulu’dan 1.5 kat daha fazla gıda ve alkolsüz içecek alışverişi ve 1.7 kat daha fazla giyecek ve ayakkabı tüketimi yapıyor.
Fark nasıl açılıyor?
Ana harcama kalemleri en temel ihtiyaçlardan (gıda ve giyim) uzaklaştıkça fark da hızlı bir şekilde açılıyor. Eğitim harcamaları ortalama bir Güneydoğulu’dan yedi kat, Ortadoğu Anadoluludan 3.6, Kuzeydoğu Anadoluludan 2.9 fazla olan ortalama İstanbullu’nun lokanta ve otel harcamaları, bu kalemde kendisine kıyasla en az harcayan ortalama bir Güneydoğulunun 10, en yakın harcayan Egelinin 1.5 katı.”
Doğu’da orta sınıf eksikliği var
Araştırmayı yapan Seyfettin Gürsel ve Burak Darbaz, “En düşük refah seviyeli bölgeler ile orta ve en üst düzey refah seviyeli bölgeler arasındaki farkın bu kadar büyük çıkmasında, fiyat düzeltiminin eksik kalmasının, yani endeks başlangıç yılı bölgesel fiyat farklılıklarının dikkate alınamamasının bir miktar etkisinin olduğunu düşünüyoruz.
Buna rağmen çizdiğimiz tablodaki uçurumun büyüklüğünü dikkate alırsak bunun sadece başlangıç yılı fiyat düzeyi farklılıklarından kaynaklandığını söylemek pek gerçekçi olmayacaktır” yorumu yapıyor.
Araştırmanın sonuç bölümünde, “Diğer bölgelerdeki ortalama vatandaşların refah seviyeleri arasındaki farklar daha makul seviyelerde olmasına rağmen, Kuzeydoğu, Ortadoğu ve Güneydoğu Anadolu’nun ülkenin geri kalanına kıyasla refah bakımından oldukça geri olduğunu söylemek ve bunun da bu bölgelerdeki göreli bir ’orta sınıf’ eksikliğine işaret ettiği yorumunu yapmak olanaklıdır” denildi.
(Radikal)
