Türkiye’de sendikalaşma özgürlüğü var mı? Yasalara bakılırsa bu sorunun yanıtı “evet”. Ama sendikaya üye olan işçilerin yaşadıkları bunun tersini söylüyor. Liman-İş Sendikası’nın hazırladığı rapora göre DİSK ve Türk-İş’e bağlı sendikalara üye oldukları için yılda ortalama 10 bin işçi işten atılıyor. Ve patronlar, işten atmak için birbirinden farklı 41 yöntem kullanıyor.
Rapora göre özel sektörde sendikalaşmayı patronlar engelliyor, hükümet de göz yumarak buna destek veriyor. Sendikalaşmayı engellemenin en yaygın yöntemi işten atmak. Raporda, 2003-2005 yılları arasında Türk-İş’e bağlı sendikalara üye olduğu için 15 bin 531 işçinin işten atıldığına dikkat çekiliyor. Bu da yılda ortalama 5 bin 177 işçinin bu nedenle işten atılması anlamına geliyor. 2003-2008 yılları arasında DİSK’e bağlı sendikalara üye olduğu için atılan işçi sayısı ise 30 bin. Ve bunun yıllık karşılığı da 5 bin. Raporda “Sonuç itibariyle, her yıl ortalama 10 binden fazla işçi, anayasal haklarını kullanarak sendikalara üye oldukları için işten atılmaktadır” denildi.
EKSİĞİ VAR FAZLAZISI YOK
Patronlar işten atma dışında da yöntemler kullanıyor. Rapora göre bunların çoğunluğu “hukuk ihlali”, bir kısmı ise “endüstriyel ahlaka aykırı” davranışlardan oluşuyor. Rapor şöyle devam ediyor: “Bu yöntemlere ilişkin liste, abartılı değildir; listenin eksiği vardır, fazlası yoktur. Listede yer alan yöntemlerin her biri en az bir işyerindeki örgütlenme sürecinde yaşanmıştır.”
GİDEN ÖZEL SEKTÖRDE ÖRGÜTLENİN
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Türk-İş’in 2003 yılında gerçekleştirilen bir önceki Genel Kurulu’nda sendikalaşma önündeki engellerden yakınan sendikacıları azarlamıştı: “Gidin özel sektörde örgütlenin!” Sendikacılar örgütlenme çalışmalarına başlamışlardı. Ardından işten atma haberleri gelmişti. Bugün de değişen bir şey yok. İşçiler hakları için direniyorlar.
Ambarlı Liman: Liman-İş’te örgütlenen Arkas Holding işçileri işçileri işten atıldı. Direnişe geçen işçiler fiile saldırıya maruz kaldı. İşe iade davasını kazandılar ama halen işe geri dönmeyi bekliyorlar.
Kızılay Kan Merkezi: Dev Sağlık-İş’te örgütlendikleri için çeşitli illere sürgün edildiler. Bunu kabul etmeyenler kapı önüne kondu. Sendikaya üye olan işçilere “Neden Hak-İş’e üye olmadınız?” diye soruldu.
Sinter Metal: Birleşik Metal-İş’te örgütlendikleri için işten atıldılar. Çalışma Bakanı’nın “Evet işçiler haklı, patron yasadışı davranıyor” demesine rağmen bir gelişme yaşanmadı.
Desa Deri: Deri-İş’e üye oldukları için atılan Desa Deri işçileri, Sefaköy’de 221, Düzce’de 284 gündür direnişte.
Menderes Tekstil: Menderes Tekstil’de TEKSİF’e üye olan işçiler, fabrikada bulunan akrabalarıyla birlikte işten atıldı. İşçilerin direnişi sürüyor.
IBM: Tez Koop-İş’eüye oldukları için işten atıldılar.
Tezcan Galvaniz: Birleşik Metal İş’e üye olan işçiler fabrika işgalinden, yol kapatmaya kadar eylemler yaptılar. Seslerini duyuramadılar.
Kadıköy Belediyesi polikliniklerde Dev Sağlık-İş’e, Mersin Limanı’nda TÜMTİS’e, Çapa Tıp Fakültesinde Belediye-İş’e üye olan işçilerin mücadelesi de sürüyor.
PATRONLARIN KULLANDIĞI YÖNTEMLER
# Sendikaları ve sendikalaşmayı karalayan ideolojik söylemlere başvurma
# Akrabalık, hemşehrilik gibi geleneksel ilişkileri kullanarak sendikalaşmanın işverene ihanet anlamına geldiğini öne sürüp, işçileri psikolojik baskı altında tutma
# Sendikalaşmadan vazgeçirmek için işçilere ücret artışı, maddi yardım ve ödeme teklif etme
# İşe giriş sırasında işçilere “Sendikaya üye olmayacağım” yazılı kağıt imzalatma ya da senet alma
# Sendikalaşmaya öncülük eden işçileri işten çıkarma ya da başka işyerlerine gönderme
# Sendikalaşmaya öncülük edenlere fiili şiddet uygulama, silah çekme ve adam kaçırma
# Taşeronlaştırmaya giderek sendikal örgütlülüğü dağıtma
# Kağıt üzerinde işyerinin adını değiştirerek ya da işyerini kapatıp yeni bir işyeri açarak, sendikanın yetki almasını engelleme
# İşçilerin direnişini polis, jandarma aracılığıyla veya adam tutarak kırma
# Kadın işçilere kocaları ya da aileleri yoluyla sendikadan istifa baskısı uygulama
# Sendikalaşan kadın işçilere fiziksel veya sözlü cinsel tacizde bulunma
# Özellikle organize sanayi bölgeleri, sanayi siteleri ve serbest bölgelerde sendikalaşan ya da sendikalaşmaya meyilli olan işçiler hakkında “kara listeler” oluşturma
# Sendikalaşma sürecinin yaşandığı işyerlerinde çalışma saatlerini uzatma, ücretleri geciktirme, molaları kısaltma, molada verilen çayı kaldırma, servisleri kaldırma, yemek çıkarmama
# İşçilerin gittiği camilerde, imamları devreye sokarak, sendikalaşmayı engellemek için vaaz verdirme ve telkinde bulundurma
# İşçilerin işyerinde kendi aralarında konuşmalarını yasaklama
