Gösterilere katıldığı gerekçesiyle ağır cezalarla yargılanan çocukların yakalanma, gözaltı ve tutukluluk süresinde şiddete maruz kaldığına dikkat çekilerek, çocuklar ve ailelerinin yeterli hukuki destek almadığına vurgu yapıldı. İnsan Haklarını İzleme Komisyonu’ndan Emma Sinclair, Özgürlüğünden Yoksun Gençlerle Dayanışma Derneği (ÖZGEDER) Yöneticisi Berun Çanu, Ankara Gündem Çocuk Derneği’nden Emrah Kırımsoy, İnsan Hakları Ortak Platformu’ndan (İHOP) Feray Salman, Uluslararası Af Örgütü’nden Andrew Gardner, Çocuklara Adalet Girişimi’nden Nalan Erkmen, Çocuklar İçin Adalet Girişimi’nden Meral Danış Beştaş, Sivil Toplum Geliştirme Merkezi’nden Ayça Bircan Bulut’un da içerisinde bulunduğu heyet, Adana ziyaretine ilişkin rapor hazırladı. Adana İHD Şube Başkanı Ethem Açıkalın’ın koordinasyonunda insan hakları savunucularıyla birlikte yapılan toplantı ile Adana Barosu, Adana Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şubesi, yargılanan çocuklar ve aileleri ile yapılan görüşmelerin ardından hazırlanan raporda önemli tespitlerde bulunuldu. “Polisin yakalama ve gözaltına alma sırasında orantısız güç kullanıldığı” tespiti yapılan raporda, konuya ilişkin mağdur çocukların da beyanlarına yer verildi. CMK’nin 90/4 düzenlemesine aykırı olarak çocuklara haklarının derhal ve anlayacağı şekilde hatırlatılmadığı ve haklarının kullandırılmadığı belirtildi.
Fezleke karar oluyor
Raporda, çocuklar için sürdürülen soruşturma süreci bir alt başlık olarak verildi. Raporda, soruşturmanın bizzat çocuk savcısı tarafından yapılması gerekirken, derhal çocuk polisine teslimi zorunlu iken TEM Şube’ye götürüldükleri hatırlatıldı. Bu şubede tutuldukları süreye ilişkin tutanak düzenlenmediği, 3-7 saat boyunca fiziksel ve ruhsal şiddete maruz kaldıkları, korkutuldukları, ifadelerinin telkinle yönlendirildiği kaydedildi. Yine “görüşme tutanaklarında çocukların aileleri ve yakınları hakkında da sorular sorulduğu, soruşturma dosyaları içerisindeki CD ve fotoğraf gibi delillerin avukatlara gösterilmediği ve çocukların bu delillerden haberdar olmadan ifade vermek zorunda bırakıldıkları, görüşme tutanaklarının fezlekeye esas tutulduğuna” dikkat çekildi. Raporda, fezlekede yer alan görüşme tutanağının da önce iddianame ve yargılama aşamasında da karara dönüştüğünün altı çizildi. Hakim ve savcıların ifade alma sırasında ise 15-18 yaş çocuklara bir yetişkin gibi davrandıkları belirtilerek, “Çocukların sorgu sırasında hazır ol vaziyetinde, kafa dik, nizami duruş şeklinde durdukları, telkin ve korkutma ile karşılaştıkları, sorgu hakimi ve savcı karşısında ise mahcup ve onların telkini ile ifade verdikleri, bir çocuğun savcının telkini ile ifadesini değiştirdiği gözlemlendi” denildi.
Sözleşmelere aykırı
Çocukların Adli Tıp sürecine ilişkin de tespit ve gözlemlere yer verilen raporda, çocukların Adli Tıp muayenelerinde polisin bulunmasının, BM İstanbul Protokolü ve Yakalama Gözaltına Alma Yönetmeliği’ne aykırı olduğuna dikkat çekildi. Gözaltından sonra çocuklar için alınan doktor raporlarının usulüne uygun hazırlanmadığı, darp cebir izi bulunması sebebiyle kolluk mensupları tarafından ya çocukların kaçarken yaralandıkları, ya da mukavemette bulundukları vb. şekilde tutanaklar tutulup dosyaya konulduğu tespitleri yer aldı.
Tutukluluk süreci
Çocukların tutukluluk sürecine ilişkin ise raporda şu bilgiler verildi: “Tutuklamanın, çocuk adalet sisteminde son çare olmasına rağmen, yaygın olarak kullanılması ve uzun tutukluluk sürelerinin varlığı gözlendi. Çocukların tutuklandıktan sonra 10-15 gün süre ile geçici olarak götürüldükleri Kürkçüler Cezaevi’nde ciddi derecede ve sistemli olarak şiddette ve işkenceye maruz kaldıkları belirlendi. Şiddetin gardiyanlar ve askerler tarafından ortaklaşa uygulandığı, Pozantı Cezaevi’nde koğuşlardaki sayıların 30’a çıktığı, sıcak suyun haftada bir verildiği, sıcak su verilince de soğuk su verilmediği, çocukların sıcak suyu soğutarak banyo yaptıkları tespit edilmiştir.” “Hukuki yardım ve avukat desteği hakkında” başlıklı bölümde ise soruşturma, yargılama sürecinde çocukların gerektiği gibi hukuki yardım alamadığına dikkat çekildi. Son kısımda ise çocuk yargılamalarına ilişkin acil alınması ve yapılması gereken tedbirleri sıralandı.
ERSİN ÇELİK/ DİHA/ADANA
YENİ ÖZGÜR POLİTİKA
