Soğuk savaşın sıcak zamanlarının baş aktörlerinden McNamara öldü. ABD'nin Vietnam savaşını hazırlayan 'akıl' olan McNamara'nın hayatının son dönemindeki 'bilge' vaazları kimseye inandırıcı gelmedi.
58 bin Amerikan askeri ve yaklaşık 4 milyon Vietnamlı'nın öldüğü savaştan çıkardığı derse dünyanın ihtiyacı yoktu.
1964 yılında Johnson Başkan ve Savunma Bakanı McNamara idi.
Soğuk savaşın iki kutuplu dünyasında Sovyetler'in nükleer silahlar edinmesi üzerine ABD, Sovyetler Birliği'nin gözünü korkutmak, caydırıcı olmak için stratejiler arayışına girmişti.
Yardıma Nobel İktisat ödüllü Thomas C. Schelling yetişti.
Schelling, savaşın pazarlık yapma imkanı olduğu iddiasındaydı. Zarar verebilme gücünün pazarlık gücü olacağına emindi.
McNamara bu tezden çok etkilenmişti.
Kuzey Vietnam'a yönelik askeri harekatın planları hazırlanmaya başladı.
Havadan bombalama yapılacak kısa süreli plan uygundu. Savaş çıkmadan üç ay önce plan tamamdı.
Bombalama için kamuoyunu ikna edecek 'tahrik'e ihtiyaç vardı, o da Tonkin Körfezi'nden gelecekti.
'Tonkin Körfezi'nde Amerikan savaş gemilerine Vietkonglular saldırmıştı' haberine Amerikan basını sorgusuz sualsiz atladı.
Bu haberin kamuoyu etkileri ve manipülasyonları çok işe yaradı.
Johnson 'Bizim hedefimiz barıştır, bölgede askeri, siyasi ve toprağa ilişkin talebimiz yoktur' diyerek Kongre'den askeri tedbir alma yetkisi veren kararnameyi aldı.
Bu kararname aslında onay almaksızın savaş açma yetkisiydi, Vietnam savaşı başlıyordu.
Bu süreç tamamen McNamara'nın performansına, Kongre'deki açıklamalarına ve basınla işbirliğine bağlı gelişti.
McNamara'nın Kongre'de yalan söylediği daha sonra ortaya çıkacaktı, çünkü Tonkin Körfezi'nde öyle bir saldırı olmamıştı.
Yalan bir gerekçeyle Vietnam savaşı ve işgali gerçekleştirilmişti.
Güçlü Vietkong direnişiyle şaşalayan Amerika 500 bin askeri Vietnam'a gönderecekti.
McNamara'nın üç haftalık planladığı göz korkutucu bombalama, 10 yıl süren bir savaşa dönüştü.
Milyonlarca Vietnamlı'nın ölümünün ardından dünya, Hollywood'dan yüzlerce Vietnam filmi seyretti.
McNamara yıllar sonra ortaya çıkan yazışmalardan sonra 'yalan söylediğini' kerhen açıkladı.
Başarısız Savunma Bakanı McNamara 1968-1981 tarihleri arasında Dünya Bankası Başkanlığı'na gelerek yeni bir alanda imha operasyonlarına devam edecekti.
Gelişmekte olan ülkelerin küçük üreticilerine krediler vererek kırsal alanlardaki nüfusun kapitalist dünyaya uyumlandırılması yani etkisizleştirilmesiyle uğraştı.
1990'da Bush Irak'a asker göndermek için onay alırken McNamara şöyle diyecekti:
'Bush doğrusunu yaptı, Johnson ve biz o dönem yanlış yapmıştık.'
Bu arada Irak savaşının teorisyeni Wolfowitz'in de savaşın üçüncü yılında Dünya Bankası Başkanlığı'na atanması Amerikan savaş stratejisinin klasikleşmiş bir icraatıydı: Irak savaş giderlerini Dünya Bankası fonlarıyla gidermek.
Fog of War (Yüzyılın İtirafları) isimli belgeselde boy gösteren McNamara dünyaya öğrendikleriyle ders verdi.
Hayatındaki ilkelerini, hatalarını yüzsüzlük ve ruhsuzlukla anlattı.
Bir dersinin adı; 'Düşmanınla empati kur' idi, belgesel 2004 yılında Oscar kazandı.
Giderayak dillendirdiği nükleer silah karşıtı ifadeleri ve uzlaşma önerileri bile MCNamara'yı yüzyılın sahtekarı olmaktan alıkoyamadı.
Nihal Kemaloğlu
Akşam / 09.07.09
