Kriz bahanesiyle yüzbinlerce işçi işten atıldı. Bununla yetinmeyen patronlar, kazanılmış haklara göz koydu
Patronlar bir yandan kriz gerekçesiyle işçi kıyımına giderken, diğer yandan da az işçiye çok iş yaptırıyor. Mesai saatlerini uzatan ve birim zamandaki üretim miktarını artıran patronlar, krizi gerekçe gösterip emekçilerin kazanılmış tüm haklarını da gasp etmeyi planlıyor.
Tekstil, otomotiv gibi birçok sektörde işten çıkarma, ücretsiz izin gibi yöntemlere başvuruluyor. Ekonomik kriz sebep gösterilerek 2008 Ocak-Ekim döneminde Türkiye genelinde 200 bin kişi daha işsizler ordusuna katıldı.
Hükümet 2007’nin sonunda hazırladığı raporda, 2008 ve 2009 için işsizlik oranını yüzde 9.7 olarak açıklamıştı. Sonrasında küresel mali krizin etkisi de dikkate alınarak, kasım başında yayınlanan 2009 programında işsizlik oranı tahmini 2008 için 0.7 puan yükseltildi ve yüzde 10.3 oldu. İşsizliğin 2009’da da yüzde 10.4 olacağı hesaplandı. Bugün gelinen nokta açıkça ortada, Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yıla göre 207 bin kişi artarak 2 milyon 439 bin kişiye yükseldi.
‘500 bin üniversite mezunu işsiz’
CHP Genel Başkan Yardımcısı Cevdet Selvi, İzmir’de Türk-İş 3. Bölge Temsilciliği’nde, konfederasyona bağlı sendikaların şube başkanlarıyla bir araya geldi. 6.5 yıldır TBMM’de üçte iki çoğunluğa sahip AKP iktidarında ekonomi alanında cari işlem açığının 1.5 milyar dolardan 50 milyar dolara, dış ticaret açığının 14.5 milyar dolardan 55 milyar doların üzerine çıktığına, dış borcun ise 2’ye katlandığına işaret eden Selvi, bunlar olurken de vatandaşın ne daha iyi bir sağlık ve eğitim hizmetine kavuştuğunu, ne de yeni yatırımlar yapıldığını dile getirdi.
Selvi, hükümetin göreve gelirken “yoksulluğa, işsizliğe ve yolsuzluğa son verme” iddiasıyla vatandaşlardan oy istediğini hatırlatarak şöyle konuştu: “Peki acaba, yoksulluk, işsizlik azaldı mı? Ne yazık ki işsizlik alabildiğine çoğaldı. Zaman zaman bakanların da itiraf ettiği gibi... ‘İşsizliği, yoksulluğu gideremedik. Başarılı olamadık’ dediler. 2004 yılını yoksulluk ve özellikle işsizlikle mücadele yılı ilan ettiler, ancak işsizlik çığ gibi büyüdü. Sadece 500 binin üzerinde üniversite mezunu işsiz var. Özelleştirme adı altında 4-B, 4-C diye belirli statüler uydurarak, emekli yaşına gelmeden işten atılsınlar diye insanlar itilip sürülüyor. İşsizlik toplumsal yaşamımızı da tehdit eder hale geldi.”
Türkiye’de bünyesinde 2.5 milyon işçi barındıran hazır giyim sektörü, küresel krizle birlikte 2008 yılının Ocak-Ekim döneminde hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı bir yıl önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3.3 artarak 13.6 milyar dolarlık büyüklüğe ulaştı. Ancak, kriz dönemini gerekçe göstererek mesai ücretlerini sabit tutup çalışma sürelerini uzatan tekstil patronları, bununla da yetinmeyip istihdamı 500 bin kişi daralttı ve önlem alınmaması durumunda 1 milyon işçiyi daha işten çıkaracağını açıkladı.
Öngörü 3 milyon işsiz
Genworth Financial Şirketi Doğu Avrupa ve Türkiye Direktörü David Nolan, Türkiye’de işsizlik oranının geçen yıla göre ikiye katlandığını belirterek sadece ekim ayında 140 bin kişinin işini kaybettiğini söyledi. 2009 yılının birinci ve ikinci çeyreğinde işsizliğin daha da artacağına dikkat çeken Nolan, “Maalesef daha kötü günler yaşayacağız. Gelecek yıl tahminim, işsiz sayısı 3 milyona ulaşacak. Bu da günde ortalama 8.219 kişi” dedi.
Küresel kriz nedeniyle ABD’de işsizlik oranının yüzde 6’dan yüzde 10’a çıkmasının beklendiğini, İngiltere’de 400 bin kişinin işsiz kalacağının tahmin edildiğini aktaran Nolan, “Türkiye’ye gelirsek, 140 bin kişi ekim ayında işsiz kaldı. Geçen seneye oranla yaklaşık iki katı bir artış var. Geçen sene 70-80 bin kişi işsiz kalmıştı. Şu anda Türkiye’de işsizlikle ilgili gelişmelere baktığımız zaman en kötü noktada olduğumuzu söylemek mümkün değil” dedi.
Nolan, krizin önemli etkilerden bir tanesi olan işsizliğin artmasının yanı sıra yeniden iş bulma süreçlerinin de uzayacağına işaret ederek, “Normal bir dönemde işsiz kaldığınızda 3-4 ay içerisinde iş bulabiliyorken, maalesef kriz döneminde bu süre daha da uzayacak. İşsizlik artışının sonucu olarak ev alan, araba alan veya kredi kartı sahibi olanların geri ödemelerinde birtakım sıkıntılara düşmesi söz konusu olacaktır” diye konuştu.
‘Otomotiv ve tekstilin kalp ritmi bozuluyor ‘
Otomotiv ve tekstil ile hazır giyim sektörünün kalbi konumundaki Bursa’da, bu yıl 10 ayda 38 bin 20 kişinin işten çıkarıldığı bildirildi. Türk-İş 8. Bölge Temsilcisi Mehmet Kanca, Türkiye’nin global krizden etkilenmemesinin mümkün olmadığını belirterek, “Kriz artık ülkenin bağrını deliyor” dedi.
Kanca, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) yaptığı açıklamaya göre dünyada 190 milyon civarında olan işsizliğin, 2009 yılında 30 milyon artarak 220 milyon dolaylarında seyredeceğini belirtti. Kanca, dünya ve Türkiye genelinde yaşanan olumsuzlukların, Bursa’ya da dikkat çekici şekilde yansıdığını vurguladı. Kentte bu yılın eylül ayında 3 bin 376 kişinin işsiz kaldığını belirten Kanca, işsiz sayısının ekim ayında ise bir önceki aya göre yüzde 65 oranında artarak 5 bin 683’e ulaştığını, bunun ciddi bir sıçrama olduğunu söyledi. (EKONOMİ SERVİSİ)
İşsizlik krizine dönüşüyor
Küresel mali krizin yakın zamanda işsizlik krizine dönüşeceğini söyleyen Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick, işsizliğin de birçok ülkenin sosyal yapısını tehdit edebileceği uyarısında bulundu. Zoellick, işsizlik krizinin gıda ve yakıt krizini derinleştireceğini, bu nedenle başkanlığını yaptığı kurumun ülkelerin ihtiyaçlarına cevap vermesi gerektiğini söyledi. Zoellick, krizden en fazla etkilenecek kesimin ise yoksullar ve bununla birlikte gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler olacağını belirtti.
