17 Haziran 2009 Çarşamba

IRANDA NELER OLUYOR

1979’daki İslam devriminden beri en büyük gerilimi yaşayan İran’ın başkentinde önceki gün sekiz cana mal olan gerilim dinmiyor. Tahran’da seçimleri hile iddialarına rağmen açık farkla kazandığı duyurulan aşırı muhafazakâr Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad ile reformcu ve ılımlı muhafazakârların desteğini arkasına almış eski başbakan Mir Hüseyin Musavi’nin yandaşları birbiri ardına sahne alıyor. Sokakların ateşi hiç düşmezken, Ahmedinecad’a destek açıklayarak tepkileri üzerinde toplayan dini lider Ayetullah Ali Hamaney’den bir geri adım daha geldi: Oyların sınırlı yeniden sayımı.
Ancak Kültür Bakanlığı, yabancı medya mensuplarının Tahran’da gösterileri izlemesine ve haber toplama, film-fotoğraf çekmek için bürodan ayrılmasına yasak getirdi. Tüm yabancı medya mensupları için basın akreditasyonunu iptal eden bakanlık, yabancı gazetecilerin kendi bürolarında çalışmaya devam edebileceklerini söyledi. Gelgelelim protestocular gösterilerini cep telefonları ya da videoya kaydederek BBC, CNN‘e ulaştırıyor. Hükümet İranlıların bunların sitelerine erişimini bloke etse de, uluslararası kamuoyu gösteri görüntülerine ulaşabiliyor.
Önceki gün 2 milyona yakın kişinin ellerine Musavi’nin kampanya rengi yeşile bürünmüş kurdelalar takarak aktığı ve trafiği felç ettiği Tahran sokaklarındaki gösteriler sırasında muhafazakâr Besiç milislerinin karargâhında açılan ateşte sekiz kişinin hayatını yitirdiği, onlarcasının yaralandığı devlet te-
levizyonundan açıklandı. Görgü tanıkları, karargâhı saldırıya uğrayan Besiçlerin damdan ateş açtığı ve kimi göstericilerin başlarından vurulduğunu söylüyor.

Televizyona yürüyüş
Dün önce başkent Tahran’ın Veliasr Meydanı’nı ‘milli birlik ve beraberlik adına’ dolduran binlerce hükümet taraftarı, korsan gösterileri protesto etti. Olay çıkaranların yakalanarak yargılanmasını talep eden kitle ‘ABD’ye ölüm’, ‘İsrail’e ölüm’, ‘Kahrolsun Batının müdahaleciliği’ gibilerinin yanısıra Musavi’yi eleştiren sloganlar attı ve ‘Büyükelçilikler kapatılsın’, ‘BBC’nin yayınları durdurulsun’, ‘40 milyon oy niçin sorgulanıyor’, ‘Huzura evet, kargaşaya hayır’ dövizleri taşıdı.

Yüzlerce gözaltı
Ardından, hükümetin yasak getirmesine ve Musavi’nin can güvenliği açısından mitingi iptal etmesine rağmen bu kez on binlerce reformcu İran Radyo Televizyon Kurumu’na doğru yürüyüşe geçip bina yakınında toplandı. Besiçlerle çevik kuvvet binayı kordona aldı. Musavi’nin ülke çapında genel grev çağrısına Tahran sokaklarında kepenk kapatma yoluyla bazı kesimlerin uyduğu da gözlendi.
Ancak reform cephesi büyük baskı altında. Musavi’ye destek veren eski ılımlı cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’nin yardımcılığını yapmış Muhammed Ali Abtahi, meclis başkan yardımcılığı yapmış Behzad Nebevi, suikast sonucu felç geçiren danışmanı Said Haccariyan ve Nobel Barış Ödüllü insan hakları avukatı Şirin Ebadi’nin örgütünün yöneticileri gözaltına alındı. Sınır Tanımayan Gazeteciler, en az 10 İranlı gazetecinin ve gösteriler sırasında cep telefonuyla görüntü çeken kimi kişilerin gözaltına alındığını duyurdu. Ayrıca devlet televizyonu ‘önde gelen onarca provokatör ajanın patlayıcı ve silahlarla tutuklandığı’ haberini geçti.
Çatışmalarda çok sayıda banka ve işyeri tahrip edildi, belediye otobüsleri ile özel araçlar ateşe verildi. Olaylara karışma suçlamasıyla 300’den fazla kişi gözaltına alındı.

Diğer kentlere yayılıyor
Musavi yanlıları önceki gün Reşt, Urumiye, Tebriz, Zahedan, Meşhed, İsfahan, Şiraz, Ahvaz, Yezd kentlerinde de barışçı gösteriler yaptı. Protestolar Musavi’nin çağrısı üzerine devrim öncesi Şah rejimine karşı yapıldığı gibi saat 21.00’de çatılara çıkarak tekbir getirme, kornalara basma şeklinde yürütülüyor.
Önceki gece Tahran Üniversitesi yurtlarının Besiç ve sivil polisin baskınına uğrayıp öğrencilerin açılan ateşle yaralanması ve dövülmesi, 100 öğrencinin gözaltına alınması gibi Şiraz’da da üniversite yakınında 100 gösterici gözaltına alındı.

‘Arabulucu’ Hamaney
Dün Hamaney’ye yakın, atanmış ulemaden oluşan Anayasayı Koruyucular Konseyi (AKK), hile iddialarını incelediğini, oy satın alma, sahte kimlik kullanma gibi ihaller yapıldığı sonucuna varırsa, yeniden sayım emrini vereceğini, yeniden sayımın hile yapıldığı öne sürülen sandıklarla sınırlı olacağını, seçimlerin yenilenmesinin ise mümkün olmadığını açıkladı. AKK’ye iddiaları inceleme talimatını vermiş olan dini lider “İnceleme sınırlı yeniden sayımı gerektirirse, herkes emin olsun diye adayların temsilcilerinin katılımıyla bunun yapılması gerekir” dedi. Ardından Hamaney seçimin dört adayının temsilcileriyle bir araya gelip taraflara birlik çağrısı yaptı.

Laricani sert çıktı
Muhalif Büyük Ayetullah Ali Montezari ise gençliği barışçı gösterileri sürdürme çağrısı yaptı. Muhafazakâr kanattan Meclis Başkanı Ali Laricani, Ahmedinecad’a destek açıklamasına rağmen, meclisteki konuşmasında, Tahran Üniversitesi yurduna baskını eleştirdi. Besiçlerin üniversitede ne aradığını sorgulayan Laricani, meclis araştırması talep edeceğini duyurdu.